Hastalık, kaza, iş kaybı gibi durumlar için kişisel önlemlerimizi almak, farklı sigorta poliçeleri ile risklerimizi yönetmek geleceğimiz için önemli bir yatırım. Ancak toplumu oluşturan bireyler olarak hepimiz aynı maddi koşullarda yaşamıyoruz. Tam da bu nedenle bir sosyal güvenceye sahip olmak hepimiz için çok önemli ve gerekli. Anayasamızın “Herkes sosyal güvenlik hakkına sahiptir. Devlet bu güvenliği sağlayacak gerekli tedbirleri alır ve teşkilatı kurar” diyen 60. maddesini esas alarak faaliyet gösteren Sosyal Güvenlik Kurumu, ülkemizin sosyal güvenlik sistemini yürütüyor. Sosyal Güvenlik Kurumunun bir çok bileşeni var. Bir işverene bağlı çalışanlar için 4A, kendi nam ve hesabına iş sahibi olanlar için 4B ve kamu çalışanları için 4C sigorta sistemleri tüm çalışanların devletin sunduğu sağlık hizmetlerinden ve emeklilik hakkından yararlanmalarını sağlıyor. Bir işverenin hem yanında çalışanlar için hem de kendisi için ödemekle yükümlü olduğu sigorta primleri sosyal güvenlik sisteminin sürekliliği açısından büyük önem taşıyor. Bu yazımızda işveren sigorta primleri hakkında hepimizin bilmesi gereken temel bilgileri bulabilirsiniz.
Sigorta Primi Nedir?
Sigorta primi hem çalışanların hem de kendi işinin sahibi olanların devletin sunduğu sağlık hizmetlerinden yararlanabilmeleri ve gerekli şartları yerine getirdikten sonra yaşlılık aylığı kazanabilmeleri için belirlenen oranlarda ve sürelerde devlete ödenen teminat ücretidir. Bu ücret, 4A kapsamındaki çalışanlar için işveren tarafından ödenir. 4B kapsamına girenler ise prim ödemelerini kendileri adına yapar.
Sigorta Primi Oranları Nedir?
Sigorta prim oranı vatandaşların, sosyal devlet hizmetlerinden faydalanabilmesi adına devletin çıkardığı yasalar ile belirlenen oranlardır. Bu oranlar
işveren payı ve
işçi payı olarak ikiye ayrılır. Sigorta primleri içinde yer alan işveren payını ödemek işverenin yükümlülüğündedir. İşçi payı oranları ise çalışanların maaşından kesilir ve işveren tarafından Sosyal Güvenlik Kurumuna ödenir.
Sigorta primi oranları kanunlarla belirlenmiş ve sabitlenmiştir. 2013 yılından önce prim oranları, iş kollarının ve iş yerinin hangi tehlike sınıf ve derecesine girdiğine göre farklılık gösterebiliyordu ancak 1 Eylül 2013 tarihi itibarıyla bu uygulamadan vazgeçildi.
4A Kapsamında Sigortalıların Prim Oranları
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası kanununa göre bir işverene bağlı olarak çalışan işçiler 4A kapsamında yer alır. Emeklilik, sağlık, malullük primleri ile gelir vergisi gibi kesintiler çalışanın brüt maaşı üzerinden işveren tarafından devlete ödenir.
4A kapsamında sigortalı olanların prim oranları prime esas kazançlarına göre hesaplanır. Aylık kazanç üst sınırı, alt sınırın 7,5 katıdır. Aylık kazancın prime esas kazanç üst sınırını aşan kısmı prime tabi tutulmaz. 4A kapsamında ödenen toplam prim oranı, prime esas kazancın %37,5’idir. Primlerin dağılımı ise şöyledir:
-
Malullük, Yaşlılık, Ölüm: % 20
- İşveren payı: %11
- Çalışan payı: %9
-
Genel Sağlık Sigortası: %12,5
- İşveren payı: %7,5
- Çalışan payı: %5
-
Kısa Vadeli Sigorta Kolları: %2
- Tamamı işveren tarafından ödenir.
-
İşsizlik Sigortası: %3
- İşveren payı: %2
- Çalışan payı: %1
1 Ocak 2024 tarihinde asgari ücrete yapılan zam ile birlikte, işveren payı dahil olmak üzere ödenecek en düşük sigorta primi 7.500,93 TL, ödenecek en yüksek sigorta primi ise yine işveren payı dahil olmak üzere 56.257,03 TL’dir.
4B Kapsamında Sigortalıların Prim Oranları
Pek çoğumuzun Bağ-Kur olarak bildiği sistem tüm kurumların SGK çatısı altında toplanmasının ardından 4B olarak tanımlanmaya başladı. Sözleşmeli olarak bir iş yerine bağlı çalışmayan serbest meslek grupları, iş yeri sahibi esnaf ve sanatkârlar 4B kapsamında sigorta primi öder.
4B kapsamındaki sigortalıların, prime esas kazanç tutarları üzerinden sosyal güvenlik priminin hesaplanmasında kullanılacak oran %34,5’dir. Primlerin zamanında ödenmesi halinde devlet tarafından 5 puan indirim sağlanır ve bu oran %29,5’e iner.
1 Ocak 2024 tarihi itibari ile prime esas günlük alt gelir sınırı 666,75 TL, üst gelir sınırı 5.000,62 TL; en düşük indirimsiz sigorta primi 6.900,86 TL, en yüksek indirimsiz prim tutarı ise 51.756,46 TL’dir.
İsteğe Bağlı Sigortalıların Prim Oranları
İsteğe Bağlı Sigorta, kişilerin isteğe bağlı olarak prim ödemek suretiyle uzun vadeli sigorta kollarına ve genel sağlık sigortasına tabi olmalarını sağlayan sigortadır. İsteğe Bağlı Sigorta yaptırmak için T.C. vatandaşı olma zorunluluğu yoktur. İsteğe Bağlı Sigorta yaptıranlar gerekli koşulları yerine getirmeleri halinde devletin sunduğu sağlık hizmetlerinden ya da emeklilik aylığı gibi diğer zorunlu sigortaların sağladığı sigorta yardımlarından yararlanabilir.
İsteğe bağlı sigorta primi, prime esas kazanç alt sınırı ile üst sınırı arasında sigortalı tarafından belirlenen prime esas kazancın %32’sidir. Bunun %20’si MYÖ (malullük-yaşlılık-ölüm), %12’si Genel Sağlık Sigortası primidir.
1 Ocak 2024 tarihinde asgari ücrete yapılan zam ile birlikte en düşük sigorta primi 6.400,80 TL iken en yüksek sigorta primi ise 48.006,05 TL olarak belirlenmiştir.
Sigorta Prim Hesaplama Nasıl Yapılır?
SGK prim tutarı 4A kapsamında çalışanlar için prime esas brüt kazançları üzerinden hesaplanır. 4B kapsamında çalışanlar için ise prime esas günlük kazanç alt sınırı ile üst sınırı arasında kalmak şartıyla, sigortalı tarafından beyan edilecek günlük kazancın otuz katı üzerinden hesap edilir. Ödenmesi gereken prim oranları yukarıda detaylarını verdiğimiz gibi kanunlarla belirlenmiştir. Ödemekle yükümlü olduğunuz primi hesaplamak için yapmanız gereken tek şey prime esas brüt ücretiniz ile prim oranlarını çarpmaktır.
Brüt maaşınızın 10.000 TL olduğunu kabul edelim. 4A kapsamında ödenmesi gereken toplam prim oranı, prime esas kazancın %37,5’idir. Bu durumda işvereninizin sizin adınıza yatıracağı prim tutarı 3.750 TL olacaktır. Yatırılan tutarın 2.250TL’si işveren payı, 1.500 TL’si ise çalışan payıdır. Çalışan payı işveren tarafından sizin maaşınızdan kesilerek yatırılır.
Part-Time Çalışanların Sigorta Primi Nasıl Hesaplanır?
Prim hesaplamasında esas olan değer, hak edilen brüt ücret olduğundan yarı zamanlı ve tam zamanlı çalışanların prim oranları farklılık göstermez. Hak edilen brüt ücrete 4A prim oranları uygulanmak suretiyle ödenecek prim tutarı hesaplanır.
Prim Günü Nasıl Hesaplanır?
Prim ödeme ve eksik gün sayılarının nasıl hesaplanacağı SGK mevzuatında detaylı olarak belirtilmiştir. Bu mevzuata göre hesaplama aşağıdaki şekilde yapılmaktadır:
- Ay/dönem içindeki çalışmaları tam olan sigortalıların prim ödeme gün sayıları, ay/dönemin kaç gün olduğuna bakılmaksızın 30 gün olarak hesaplanır.
- Ayın/dönemin ilk gününde işe giren ve o ayda tam çalışan sigortalılar hariç, ay/dönem içinde işe giren sigortalıların prim ödeme gün sayıları, işe giriş tarihleri ve ay/dönemin kaç gün olduğuna bakılarak parmak hesabı yapılmak suretiyle hesaplanır.
- Ayın/dönemin son gününde çalıştıktan sonra işten ayrılan sigortalılar hariç olmak üzere, ay içinde işten ayrılan sigortalıların prim ödeme gün sayıları, işten çıkış tarihleri ve ay/dönemin kaç gün olduğuna bakılarak parmak hesabı yapılmak suretiyle hesaplanır.
- İşe başladığı ay/dönem içinde işten ayrılan sigortalıların ilgili aydaki/dönemdeki prim ödeme gün sayıları (ay/dönemin ilk günü işe başlayıp son günü işten ayrılanlar hariç), sigortalının işe giriş tarihi ve işten çıkış tarihleri dahil kaç gün olduğuna bakılarak, parmak hesabı yapılmak suretiyle hesaplanır.
- Ay/dönem içinde işe girişi veya işten çıkışı bulunmayan, istirahat, ücretsiz izin, kısa çalışma gibi çeşitli nedenlerle ay/dönemin bazı günlerinde çalışmayan ve çalışmadığı günler için de ücret almayan sigortalıların ilgili ay/dönemdeki prim ödeme gün sayıları, ilgili ay/dönemdeki gün sayısından, ücret almaya hak kazanılmamış gün sayısı çıkartılmak suretiyle hesaplanır.
- Ay/dönem içinde işe başlayan veya işten ayrılan sigortalıların, aynı zamanda istirahat, ücretsiz izin, disiplin cezası gibi çeşitli nedenlerle ay/dönem içinde hak kazanılmış hafta tatili dışında, çalışmadığı ve çalışmadığı günler içerisinde ücret almadığı günlerin bulunması durumunda ilgili aydaki/dönemdeki gün sayısından, işe başladığı tarihten önceki gün sayısı, işten ayrıldığı tarihten sonraki gün sayısı ve ücret alınmayan gün sayısı çıkartılmak suretiyle hesaplanır.
- Sigortalıların işe başladığı ay/dönemdeki prim ödeme gün sayılarının ve prime esas kazanç tutarlarının hesaplanması sırasında, 394 ve 4857 sayılı Kanunlarda öngörülen hafta tatili ücretine hak kazanıp kazanmadığı hususu da göz önüne alınarak ve hak kazanılan hafta tatili prim ödeme gün sayısına dahil edilerek prim ödeme gün sayısı hesaplanır.
Sigorta Primi Nasıl Sorgulanır?
Sigorta primlerinizin eksiksiz yatırılıp yatırılmadığını, gün sayılarınızın doğru hesaplanıp hesaplanmadığını takip etmek, hataların düzeltilmesini sağlamak hak kayıplarının önüne geçmeniz ve geleceğinizi planlamanız açısından büyük önem taşır.
SGK prim sorgulama işlemlerinizi bilgisayarınızdan e-Devlet Kapısına giriş yaparak, akıllı telefonunuza indireceğiniz e-Devlet Kapısı uygulaması üzerinden ya da ALO 170
Çalışma Hayatı İletişim Merkezini arayarak yapabilirsiniz. ALO 170’den T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ile Sosyal Güvenlik Kurumu ve Türkiye İş Kurumu tarafından sunulan tüm hizmetlerle ilgili bilgi alabilir, sorunlarınız varsa çözüm arayabilirsiniz.
e-Devlet üzerinden prim sorgulama işlemi için aşağıdaki adımları takip edebilirsiniz:
Web Sitesi Üzerinden Prim Sorgulama
- Bilgisayarınızdaki tarayıcınızda
turkiye.gov.tr web sitesini açın.
- “Giriş Yap” butonuna tıklayarak T.C. kimlik numaranızı ve e-Devlet şifrenizi girin ve sayfadaki “Giriş Yap” butonuna tıklayın.
- e-Devlet şifreniz yoksa PTT şubelerinden alabilirsiniz.
- Arama çubuğuna “SGK Tescil ve Hizmet Dökümü” yazarak çıkan seçeneği onaylayın.
- SGK kapsamındaki tüm çalışmalarınıza açılan sayfadan ulaşabilirsiniz.
- Sayfanın üst kısmında yer alan “Hizmet Dökümü Türü” butonuna tıklayarak “Tüm Uzun Vade Hizmet Dökümü” başlığını seçebilir, çalışma geçmişinizde varsa 4A, 4B ya da 4C hizmetlerinize ait bilgilerinize de ulaşabilirsiniz.
Uygulama Üzerinden Prim Sorgulama
- Telefonunuzdan e-Devlet uygulamasını açın.
- “Giriş Yap” butonuna tıklayarak e-Devlet Şifrenizi girin ve sayfadaki “Giriş Yap” butonunu tıklayın.
- e-Devlet şifreniz yoksa PTT şubelerinden alabilirsiniz.
- En altta yer alan “Arama” menüsüne tıklayın.
- Arama çubuğuna “SGK Tescil ve Hizmet Dökümü” yazarak onaylayın.
- SGK kapsamındaki tüm çalışmalarınıza açılan sayfadan ulaşabilirsiniz.
- Sayfanın üst kısmında yer alan “Hizmet Dökümü Türü” butonuna tıklayarak “Tüm Uzun Vade Hizmet Dökümü” başlığını seçebilir, çalışma geçmişinizde varsa 4A, 4B ya da 4C hizmetlerinize ait bilgilerinize de ulaşabilirsiniz
Asgari Ücretin Sigorta Prim Ücreti Ne Kadardır?
1 Ocak 2024 tarihinden itibaren asgari ücrete uygulanacak olan sigorta primi tutarlarının detayları aşağıdaki gibidir:
- Asgari ücret: 20.002,50 TL
- Sigorta primi işçi payı (%14): 2.800,35 TL
- Sigorta primi işveren payı (%15,5)*: 3.100,39 TL
- İşsizlik sigortası işçi payı (%1): 200,03 TL
- Aylık gelir vergisi: 0 TL
- İşsizlik sigortası işveren payı (%2): 400,05 TL
- Net ücret: 17.002,12 TL
- İşverene toplam maliyet: 23.502,94 TL
(*) 5510 sayılı Kanunun 81. maddesinin (ı) bendine göre, bentte belirtilen şartları sağlayan işverenlere, SGK primi işveren payında 5 puanlık indirim öngörüldüğünden hesaplamalar buna göre yapılmıştır. Gerekli şartları sağlamayan işverenler için, SGK primi işveren payı %20,5’dir. Sigorta pirimi işveren payı da 2.749,97 TL olmaktadır.
SGK Prim Ödemeleri Ne Zaman Olur?
Sigorta primleri, işverenler tarafından bir sonraki ayın son gününe kadar yatırılabilir. Ayın son gününün tatil gününe denk geldiği durumlarda, prim ödemeleri takip eden ilk iş gününde yapılabilir.
Sigorta Primleri Neden Yükselir?
Sigorta primleri çalışanların aldığı brüt maaş üzerinden hesaplanır. Dolayısıyla maaşınız ne kadar yüksekse SGK’ya ödenmesi gereken sigorta primi de aynı oranda yüksek olacaktır. Aynı şekilde maaşınızda bir artış meydana geldiyse sigorta priminiz de yükselecektir.
Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti, yetkili kuruluşlar tarafından kişilerin risk ve getiri tercihleri dikkate alınarak kişiye özel sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler ise genel niteliktedir. Bu tavsiyeler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir. İşbu blog sayfası aracılığı ile sunulan tavsiyelere dayanarak alınan/alınacak yatırım kararlarının ve yapılan/yapılacak alım satım vb. işlemlerinden ve bu işlemlerin olası neticelerinden Türkiye Finans Katılım Bankası A.Ş. herhangi bir surette sorumlu değildir.