Kullandırılan Fon Riski

Risk Yönetimi Merkezi tarafından, Banka’nın kullandırılan fon riskine ilişkin verilerin saklanması, sınıflandırılması, risklerin ölçülmesi, analiz edilmesinin yanında fon kullandırım politikaları ile risk iştahı yapısı kapsamında belirlenmiş olan limit ve kriterlere uyumun izlenmesi, risk ölçüm, analiz ve izleme sonuçlarının Üst Yönetime düzenli olarak raporlanması faaliyetleri gerçekleştirilmektedir. Yasal mevzuat ve buna uyumlu olarak fon kullandırım politikaları kapsamında belirlenmiş olan ürün, müşteri, teminat, sektör ve ülke limitlerine uyum ve yoğunlaşma oranları izlenmektedir.

Kullandırılan fon riski, “Bankaların Sermaye Yeterliliğinin Ölçülmesine ve Değerlendirilmesine İlişkin Yönetmelik” kapsamında belirtilen “Standart Yaklaşım/Basit Yöntem” kullanılarak ölçülmektedir. Ayrıca alım satım hesaplarından kaynaklanan karşı taraf kredi riski, gerçeğe uygun değerine göre değerleme yöntemi kullanılmak suretiyle hesaplanmakta, bu kapsamda finansal kuruluşlara tahsis edilen limitlere uyum izlenmekte, bununla beraber portföy içerisindeki rating ve risk grubu, limit türü bazında yoğunlaşmalar izlenmekte ve üst düzey yönetime raporlanmaktadır.

Müşterilerin risk ölçüm derecelendirme notları ve temerrüt olasılığı (PD) değerleri, sektör ve uluslararası standartlara uygun ve portföye özel olarak istatistiki yöntemler kullanılarak geliştirilen modelleri kullanılarak üretilmekte, üretilen rating notları ve PD değerleri kredi kararları ve çalışma şartlarının belirlenmesinde aktif olarak kullanılmaktadır.

Ticari fon kullandırımlar ve ürünler için Rating/Skorlama Modelleri, bireysel fon kullandırımlar ve ürünler için ise skorkartlar aracılığı ile hesaplanan derecelendirilme notları ve temerrüt olasılığı (PD) değerleri kullanılmakta, Bireysel portföy için ayrıca Banka portföyüne özel olarak ve istatistiki yöntemler kullanılarak geliştirilen skorkart sonuçlarının girdi olarak kullanıldığı karar ağacı yapısı kullanılmaktadır. Ticari portföy için ortalama PD aylık olarak hesaplanmakta ve izlenmekte, Rating/Skoring bazında dağılımlar ve yoğunlaşmalar yakından takip edilmektedir. Bireysel ürünler için, ürün bazında skorkart ve karar ağacı sonuçları düzenli olarak izlenmektedir. Fon kullandırımlarının risk ölçüm ve derecelendirilmesinde risk iştahı ve en iyi uygulamalar ile sektördeki diğer performans değişkenleri dikkate alınarak belirlenen ve kredi onay sürecinde uygulanan kriterler uygulanmaktadır. Belirtilen kapsamda müşterilerin geçmiş ödeme performansı, Kredi Kayıt Bürosu ve Risk Merkezi sistemlerinden sağlanan veriler değerlendirilerek müşteri seçimi yapılmaktadır.

Rating ve skorlama modellerinde ilgili segmente ait mevcut portföy verisi istatistiksel yöntemlerle uzman görüşleri de dikkate alınarak modellenmiştir. Ayrıca rating ve skorlama modellerinin performansı 2023 yılında yakından izlenmeye devam edilerek modellerin validasyon/izleme çalışmaları yapılmış olup gerekli görülen alanlarda revizyonlar gerçekleştirilmiştir. Bununla birlikte risk ölçüm süreci kapsamında kullanılan teknik alt yapı, olası gelişmelere ve değişikliklere uyum sağlayabilecek ve ölçüm sürecini aksatmayacak esneklikte kurulmuş olup TFRS 9 ile uyumlu olarak; Temerrüt Oranı (PD), Temerrüt Halinde Kayıp (LGD) ve Temerrüt Tutarı (EAD) parametrelerinin hesaplanması için kullanılan modellere ilişkin, 2023 yılında gerekli görülen alanlarda güncellenmeler gerçekleştirilmiş, validasyonları yapılmış ve planlandığı şekilde devreye alınmıştır.

Banka portföyüne özel olarak ve istatistiki yöntemler kullanılarak geliştirilen bireysel skorlama modelleri 2023 yılında güncellenmiştir. Modellere ilişkin validasyon / izleme çalışmaları periyodik olarak gerçekleştirilmekte ve gerekli alanlarda revizyonlar gerçekleştirilmektedir. Modeller tarafından üretilen risk dereceleri kullanılarak müşteriler risk profillerine göre ayrıştırılmakta ve bu profiller doğrultusunda kredi kararları ve çalışma şartları belirlenmektedir.

Yakın izleme ve tahsili gecikmiş alacaklar ile olumsuz seyir izleyen fon kullandırım portföylerine ilişkin analizler yapılarak, piyasa, sektör, müşteri, ürün ve banka içi uygulama süreçlerine ait belirlenen risk unsurları için risk azaltıcı tedbirlerin alınması yönünde Yönetim Kurulu, Denetim Komitesi ve Üst Düzey Yönetime önerilerde bulunulmaktadır.

Ayrıca yeni ürünlerin, Bankanın fon kullandırım portföyüne ve finansal yapısına olası etkilerinin ölçülmesi suretiyle risk analizleri yapılmakta ve belirlenen risklerin azaltılmasına yönelik düzenleme ve değişiklik önerileri oluşturulmaktadır.

Kredi Riski Komitesi ile kredi riskinin daha etkin yönetilebilmesi için, kredi portföyünü, kredi riski taşıyan faaliyetleri ve ilişkili süreçleri uçtan uca izleyerek, yetkisi dâhilinde iyileştirici ve risk azaltıcı aksiyonların karara bağlanması/tavsiye edilmesi ve takip edilmesi konularında değerlendirmeler yapılmakta, üst yönetimden gelen talepler ve banka için risk içeren kredi portföyüne ilişkin konular kapsamında ad-hoc analizler gerçekleştirilerek kredi portföyünün izlenme etkinliği artırılmakta, kredi riski kapsamında yer alan risk iştahı limitleri aylık bazda izlenmekte ve ilgili komitelere raporlanmaktadır.

Banka risk grubuna (ilgili taraf), çalışana, eşlerine ve velayeti altındaki çocuklarına kullandırılan kredilere ilişkin kredi limiti tahsisinde, Kanun ve ilgili mevzuatla belirlenen yasal sınırlara uyum izlenerek elde edilen sonuçlar düzenli aralıklarla Denetim Komitesi’ne raporlanmaktadır.

Piyasa Riski

Piyasa riski, “Bankaların Sermaye Yeterliliğinin Ölçülmesine ve Değerlendirilmesine İlişkin Yönetmelik” kapsamında belirtilen “Standart Metot” ile ölçülmekte ve raporlanmaktadır.

Ayrıca, piyasa riski yönetimi kapsamında, Banka Yönetim Kurulu tarafından onaylanan risk limitlerine uyumun günlük, aylık ve yıllık olarak izlenmesi, kontrolü ve raporlanması Risk Yönetim Merkezi Başkanlığı tarafından yapılmaktadır.

Banka, önemli seviyede yabancı para pozisyonu taşınmamasına yönelik ihtiyatlı bir politika yürütmektedir. Bu politika kapsamında Yönetim Kurulu tarafından belirlenmiş olan açık pozisyon limitine uyum günlük olarak Risk Yönetim Merkezi Başkanlığı tarafından izlenmekte ve raporlanmaktadır.

Bunun yanında stres testleri ve senaryo analizleri kapsamında, piyasa riski faktörlerindeki değişimlerin ve piyasa volatilitesinin bankanın finansal durumuna etkisinin gözlemlenebilmesi ve olası risklerin azaltımı amacıyla stres testleri yapılmaktadır.

Bankada piyasa riskinin, risk faktörlerindeki oynaklığa duyarlı uluslararası standartlara uygun yöntemlerle ölçülmesi; efektif bir şekilde Banka’nın piyasa riskine maruz değer (RMD) hesaplaması, geriye yönelik testlerin gerçekleştirilmesi, piyasa riskine yönelik senaryo analizleri, stres testlerinin uygulanması ve yoğunlaşmaların izlenmesi ile sağlanmaktadır.

Bankanın piyasa riski içeren yeni ürünleri de dikkate alınarak Banka riskini en doğru şekilde karşılayacak teminatların belirlenmesine yönelik hesaplama modeli ve metodolojisi ile dayanak varlık, volatilite, risk faktörleri ve vade dilimleri bazında karar verici iş birimlerinin en uygun teminat oranını belirlemesine esas teşkil edecek yöntemler kullanılmaktadır.

Likidite Riski

Bankada likidite riskinden korunmak amacıyla, fon kaynaklarını çeşitlendirme, daha uzun vadeli fon kaynağı temin etme ve varlık ile yükümlülükler arasında vade uyumunu sağlamaya yönelik stratejiler uygulanmaktadır. Likiditeye etkisi olan tüm bilanço kalemlerinin vade bazında ayrıştırılarak likidite durumu analiz edilmektedir. Ayrıca Aktif / Pasif Yönetimi Komitesi düzeyinde belirlenmiş likidite riski erken uyarıcı göstergeleri ile risk iştahı kapsamında yer alan likidite riskine ilişkin ölçüm ve değerlendirmeler aylık olarak Aktif / Pasif Yönetimi Komitesine sunulmaktadır.

Basel III prensipleri doğrultusunda “Likidite Karşılama Oranı” ve “Net İstikrarlı Fonlama Oranı” raporlamaları hazırlanmaktadır. Likidite Karşılama Oranı ve Net İstikrarlı Fonlama Oranı raporları ilgili yönetmelikler gereği düzenli olarak BDDK’ya raporlanmaktadır.

Banka veya piyasa kaynaklı likidite sıkışıklığı olması halinde öncelik sırasıyla uygulanacak eylem ve alınacak önlemlerin yer aldığı Likidite Riski Yönetimi-Acil Eylem Planı oluşturulmuş olup, eylem planında yer alan aksiyonlara ilişkin rol ve sorumluluklar belirlenmiştir.

Bununla birlikte, banka veya piyasa kaynaklı likidite sıkışıklığının proaktif olarak yönetilmesini sağlamak amacıyla çeşitli senaryoları içeren stres testleri tanımlanmıştır. Tanımlanan stres testleri kapsamında, çeşitli baz durum, olumsuz durum ve aşırı olumsuz durum senaryoları dikkate alınarak banka faaliyetlerinin etkin bir şekilde yönetilmesini sağlayabilecek likidite düzeyleri ölçülmekte ve ölçüm sonuçları periyodik olarak Aktif / Pasif Yönetimi Komitesi’ne ve gerekli hallerde diğer Üst Yönetim Komitelerine sunulmaktadır.

Operasyonel Risk

Operasyonel risk, “Bankaların Sermaye Yeterliliğinin Ölçülmesine ve Değerlendirilmesine İlişkin Yönetmelik” kapsamında belirtilen “Temel Gösterge Yöntemi” ile ölçülmekte ve raporlanmaktadır.

Operasyonel risk yönetiminde uluslararası bir yaklaşım kullanılması amacıyla Bankada, Basel standartlarına uygun bir risk dili (terminolojisi) benimsemiştir. Bu ortak risk dili, operasyonel riske ilişkin Banka genelinde tutarlı bir görüş ve iletişim sağlamaktadır. Operasyonel risk yönetiminde etkinliğin artırılması amacıyla operasyonel risk ve kayıpları veri tabanının oluşturulması ve söz konusu verilerin sınıflandırılması, analiz edilmesi, değerlendirilmesi ve raporlanmasına yönelik yazılım kullanılmaktadır. Söz konusu yazılım aracılığı ile operasyonel kayıp veri tabanında yer alan kayıp verilerinin analizi sonucunda operasyonel kayıpların minimize edilmesine yönelik aksiyonların alınması sağlanmaktadır.

Öte yandan “Operasyonel Risk Komitesi” ile denetim birimleri, diğer birimler, Dış Denetim ve Düzenleyici Otoriteler tarafından gündeme getirilen önemli/yüksek risk seviyesindeki bulgu ve sorunların ve Banka açısından operasyonel risk oluşturabilecek hususların etkin bir şekilde değerlendirilmesi, tartışılması ve aksiyon planına bağlanması sağlanmaktadır.

Bununla birlikte, Bankanın operasyonel risk düzeyinin yakından izlenmesi ve etkin bir şekilde yönetilmesini sağlamak adına, operasyonel risk barındıran faaliyet ve unsurlara ilişkin belirlenmiş göstergelerin dönemler halinde izlenmesini, raporlanmasını, olağan dışı gelişmeler olması halinde gerekli analizlerin yapılmasını ve aksiyonların alınmasını içeren Anahtar Risk Göstergeleri yapısı oluşturulmuştur.

Bütünleşik risk yönetimi kapsamında, Operasyonel Risk Yönetimi ile entegre bir şekilde Banka’ya ait bilgi sistemleri, bilgi güvenliği ve iş sürekliliği riskleri izlenmekte ve yönetilmektedir. Söz konusu risklere ilişkin ölçüm ve izleme sonuçları belirli periyotlarda Operasyonel Risk Komitesi’ne sunulmaktadır.

Fraud olayları ve risklerine ilişkin analizler gerçekleştirilerek fraud riski yoğunlaşmalarının izlenmesi, bankanın maruz kaldığı fraud riski azaltım aksiyonlarının alınmasına yönelik koordinasyon/danışmanlık yapılması ve banka düzeyindeki fraud eğilimlerinin gözden geçirilerek değerlendirilmesi sağlanmaktadır.

Ayrıca Fraud Riski Komitesi ile fraud kontrolü stratejisinde yer alan politikaların, önlemlerin ve prosedürlerin etkili bir şekilde uygulanması, fraud vakalarının gözden geçirilmesi, değerlendirilmesi ve gerektiğinde acil durum toplantıları yapılması, banka çalışanlarına ve ilgili taraflara yönelik fraud konusunda eğitim ve bilinçlendirme programlarının değerlendirilmesi ve risk azaltımına yönelik kontrollerin geliştirilmesiyle ilgili aksiyonların izlenmesi sağlanmaktadır.

Operasyonel risk farkındalığının arttırılması ve banka faaliyetlerinde söz konusu farkındalık ile hareket edilmesini sağlamak amacıyla düzenli olarak Banka personeline eğitimler verilmektedir.

Diğer Riskler

Yukarıda detaylarına yer verilen riskler haricinde, bankacılık hesaplarından kaynaklanan kâr payı oranı riski, ülke ve transfer riski, yoğunlaşma riski, itibar riski, uyum riski, bilgi riski, model riski ve artık risk oluşturulmuş olan politika ve uygulama usullerine uyumlu bir şekilde izlenmekte ve yönetilmektedir.

Banka için önem teşkil eden tüm riskler, Banka genelinde “Risk Politikaları” dokümanı ve önemli riskler için oluşturulmuş olan prosedür ve süreç dokümanlarında yer alan rol, sorumluluk, ilke ve esaslara uygun olarak yönetilmektedir.

İçsel Sermaye Yeterliliği Değerlendirme Süreci, Stres Testi ve Senaryo Analizleri

Risk Yönetim Merkezi Başkanlığı olarak, Banka’nın mevcut ve gelecekteki sermaye gereksinimlerinin, stratejik hedefler ve makroekonomik değişkenler ile birlikte analiz edilerek maruz kalınan veya ileride kalınabilecek riskleri karşılayacak düzeyde sermayenin içsel olarak hesaplanması ve faaliyetlerinin yeterli düzeyde sermayeyle idame ettirilmesi amacıyla asgari yılda bir kez olmak üzere İSEDES raporu ile rapora ilişkin validasyon raporu hazırlanmakta ve BDDK’ya iletilmektedir.

Söz konusu rapor kapsamında Bankayı olumsuz yönde etkileyebilecek muhtemel olayları veya piyasa koşullarındaki muhtemel değişimleri tanımlayan stres testi ve senaryo analizleri ile bankanın uğrayabileceği muhtemel zararları ve bu zararları karşılayacak sermaye yeterlilik düzeyi tahmin edilmektedir. Mevcut durum, risk iştahı, stratejik plan, senaryo analizleri ve stres testi değerlendirmeleri sonucunda yeterli sermaye düzeyini korumak için alınması gereken aksiyonlar belirlenmektedir. Stres testi ve senaryo analizleri ile stres koşulları altında Banka’nın likidite yeterliliği ve planlamasına ilişkin değerlendirilmeler yapılmakta ve söz konusu değerlendirmeler ile bankanın yükümlülüklerini yerine getirebilmek için ihtiyaç duyabileceği likidite düzeyi belirlenmektedir.

Banka’ya özgü olumsuz gelişmelerden kaynaklı veya stres altında ekonomik ve finansal ortamda ortaya çıkabilecek önemli risklerin ve kırılganlıkların ölçülmesi amacıyla İSEDES kapsamında gerçekleştirilen senaryo analizi ve stres testlerinin yanı sıra aylık, çeyreklik, yıllık ve ad-hoc stres testleri gerçekleştirilmektedir.

“Bankaların İç Sistemleri ve İçsel Sermaye Yeterliliği Değerlendirme Süreci Hakkında Yönetmelik” çerçevesinde piyasa ve karşı taraf kredi riski ile bankanın toplam likidite riskine ilişkin stres testleri aylık olarak, Banka’nın maruz kaldığı önemli risklerin değerlendirildiği stres testi çalışmaları ise çeyreklik dönemlerde gerçekleştirilmektedir. Likidite sıkışıklığının yaşandığı zorlu ekonomik koşullarda dahi yeterli likidite teminini sağlamak amacıyla gerçekleştirilen likidite tamponu hesaplamaları aylık olarak Aktif / Pasif Yönetimi Komitesi’ne sunulmaktadır. Stres testi sonuçları dikkate alınarak gerekli görülen durumlarda olası senaryoların gerçekleşmesi ihtimaline karşın aksiyon planları hazırlanmaktadır.