Risk Yönetimi

Risk yönetimi organizasyonu; Banka’nın karşılaşabileceği muhtemel risklerin Banka genelinde etkin bir koordinasyonla merkezi olarak yönetilmesinden sorumludur. Risk yönetimi sisteminin temel amacı, risk yönetimi uygulamaları ile Banka’nın risk-getiri yapısına bağlı olarak faaliyetlerinin niteliğini ve düzeyine yönelik olarak belirlenen politikalar, uygulama usulleri ve limitler aracılığıyla maruz kalınan risklerin konsolide ve konsolide olmayan bazda tanımlanmasını, ölçülmesini, raporlanmasını, izlenmesini, kontrolünün sağlanmasını ve risk profilleriyle ilişkili toplam sermaye gereksiniminin belirlenmesini sağlamaktır.

• Etkin risk yönetimi strateji ve politikalarının uygulanmasıyla;
• Banka genelinde ortak bir risk kültürünün yerleştirilmesi,
• Risk limitlerinin tesis edilmesi ve uygulama usullerinin etkin bir biçimde yönetilmesi,
• Banka’nın aktif kalitesinin yükseltilmesi,
• Banka’nın yükümlülüklerini eksiksiz bir biçimde yerine getirmesi,
• Banka risk iştahının, strateji, hedef ve faaliyetleri ile uyumlu bir biçimde belirlenmesi,
• Banka’nın sermaye seviyesinin risk iştahına göre belirlenmesi amaçlanmaktadır.

Risk yönetimi sistemi Banka’nın tüm birimlerinin içerisinde yer aldığı bir süreç olup, etkin Risk yönetimi süreçlerine ilişkin temel hususlar;

• Bankanın maruz kaldığı riskleri önemlilik kriteri çerçevesinde etkin bir şekilde yönetmek; önemli tüm risk hususlarını içeren merkezi bir risk yönetim yapısına sahip olmak,
• Yön verici risk stratejileri, politika ve prosedürler, modeller ve parametreler yardımıyla mevcut ve oluşabilecek riskleri ilk aşamadan itibaren yönetmek,
• Stratejik karar alma süreçlerinde risk odaklı yönetim anlayışıyla hareket edilmesini sağlamak,
• Risk yönetimi konusunda yasal yükümlülükleri eksiksiz olarak yerine getirmek,
• Dinamik piyasa koşullarına göre değişime ve gelişime açık olmaktır.

31.12.2017 itibarıyla, Risk Yönetim Merkezi 14 kişiden oluşmaktadır. Personelin, kişisel ve mesleki gelişimlerinin artırılması amacıyla dahili ve harici eğitim, konferans ve seminerlere katılımı sağlanarak risk yönetimi alanında uygulamaya yönelik bilgi seviyesi devamlı olarak artırılmaktadır.

2017 yılı içinde yürütülen risk yönetimi faaliyetleri aşağıda sınıflandırılarak özetlenmiştir.

Risklerin Tanımlanması ve Ölçümü

Bankaların İç Sistemleri ve İçsel Sermaye Yeterliliği Değerlendirme Süreci Hakkında Yönetmelik, ilgili diğer mevzuat ve uluslararası kabul görmüş standartlar kapsamında Banka’nın maruz kaldığı riskler; kredi riski, piyasa riski, likidite riski, operasyonel risk ve Banka için önem arz eden diğer riskler en iyi uygulamalar dikkate alınarak analiz edilmekte, tanımlanmakta, ölçülmekte, izlenmekte, kontrol edilmekte ve raporlanmaktadır. Bu kapsamda ilgili yasal mevzuata ve en iyi banka uygulamalarına uygun olarak risk yönetim süreçleri oluşturulmakta ve güncellenmektedir. Banka risk yönetimi strateji, politika ve uygulama usulleri, mevzuat değişiklikleri, risk faktörleri değişimleri ve Banka ihtiyaçları çerçevesinde gözden geçirilmekte ve gerektiği durumlarda ya da asgari olarak yılda bir defa güncellenmektedir. Bu kapsamda 2017 yılı içerisinde tüm risk yönetimi politikaları ve prosedürleri gözden geçirilmiş olup;

• Risk Politikaları,
• İSEDES Politikası,
• İSEDES Prosedürü,
• Kredi Riski Yönetimi Prosedürü,
• Stres Testi Programı Prosedürü,
• Operasyonel Risk Yönetimi Prosedürü

dokümanları Yönetim Kurulu onayı ile güncellenmiştir.

Bunun yanı sıra Banka’nın iç politika ve prosedürleri ile iş akışlarındaki değişiklikler ve yeni faaliyet, kanal veya ürün tasarımları izlenerek risk ve etki değerlendirmeleri yapılarak risk görüşleri oluşturulmaktadır. “Bankaların Destek Hizmeti Almalarına İlişkin Yönetmelik” kapsamında Risk Yönetim Programının yıllık olarak Denetim Komitesi aracılığı ile Yönetim Kurulu’na sunulması sağlanmaktadır. Ayrıca söz konusu yönetmelik kapsamında, ilgili birimler tarafından iletilen “Risk Analiz” ve “Teknik Yeterlilik Raporları” doğrultusunda risk görüşü oluşturulmakta, risk görüşü ve raporların Denetim Komitesi’ne sunulması ile Denetim Komitesi görüşünün alınması sağlanmaktadır.

BDDK tarafından yayınlanan iyi uygulama rehberlerine uyum sağlanması amacıyla her bir risk türü bazında Bankanın rehberlere uyum düzeyi belirlenmiştir. Uyumsuzluk bulunan hususlara ilişkin aksiyon planları hazırlanarak uygulamaya konulmaktadır.

Etkin risk ölçümü ve yönetimi amacıyla kredi ürünleri ve müşteri türlerine göre kullandırılan fon portföylerine özel olarak geliştirilmiş istatistiki risk ölçüm ve derecelendirme sistemleri kullanılmakta olup, bu sistemler düzenli olarak izlenmekte, validasyon çalışmaları yapılmakta ve gerektiğinde iyileştirici aksiyonlar alınmaktadır. Geliştirilen modellerin güvenilir, kullanım amacına uygun, iç ve dış düzenlemeler ile uyumlu olduğunu temin edici bağımsız bir gözden geçirme gerçekleştirmek amacıyla 2017 yılı son çeyreğinde Risk Yönetim Başkanlığı’nın altında Model Validasyon ve İzleme Müdürlüğü kurulmuştur.

Risk İzlemesi ve Raporlanması

Risk Yönetim Merkezi, ekonomik, siyasi, sosyolojik ve konjonktürel gelişmeleri ve banka içi değişimleri yakından izleyerek, söz konusu gelişmelerin Bankaya etkilerini tahmin etmekte ve ölçümlemektedir. Proaktif risk yönetimi anlayışı ile Banka açısından ileride risk unsuru içerebilecek hususlara ilişkin gerekli analiz ve değerlendirmeler gerçekleştirilerek ilgili taraflar ve üst yönetim bilgilendirilmekte ve gerekli durumlarda aksiyon alınması sağlanmaktadır. BDDK’ya yapılan risk yönetimine ilişkin yasal raporlamaların yanında, risklerin etkin bir şekilde yönetimini sağlamak amacıyla ilgili birimlere, komitelere ve Üst Yönetime detay düzeyde periyodik ve ihtiyaca yönelik raporlamalar yapılmaktadır.

Yönetim Kurulu düzeyinde belirlenen risk iştahı yapısında veya iç mevzuat kapsamında belirlenen limitlere uyum periyodik olarak izlenerek ilgili taraflara ve üst yönetime raporlanmaktadır.

Banka genelinde tanımlanmış olan tüm risk türleri bazında gerekli izleme çalışmaları yürütülmekte olup bahse konu çalışmalara ilişkin risk türleri itibarıyla gruplandırılmış detaylara, “Risk Türleri İtibarıyla Risk Yönetimi Politikalarına İlişkin Bilgiler” bölümünde yer verilmiştir.

Uyum Başkanlığı

Uyum Başkanlığı; uyum riskinin ilgili mevzuat, düzenleme ve standartlar çerçevesinde etkin bir şekilde yönetilerek kontrol altına alınmasını sağlamaya ve banka genelinde farkındalık yaratmaya yönelik faaliyet göstermektedir.

“Bankaların İç Sistemleri ve İçsel Sermaye Yeterliliği Değerlendirme Süreci Hakkında Yönetmelik” çerçevesinde Banka’da uyum kontrol faaliyetlerinin yerine getirilmesi, Suç Gelirlerinin Aklanması ve Terörün Finansmanının Önlenmesine yönelik mevzuat çerçevesinde Uyum Programının yürütülmesi, bu kapsamdaki risklerin tanımlanması, ölçülmesi, azaltılması ve izlenmesi amacıyla Bankanın sunduğu ürün ve hizmetlerin aklama ya da terörün finansmanı maksadıyla kullanılmasının önlenmesi için, risk odaklı yaklaşımla gerekli tedbirlerin alınmasının sağlanması, Ulusal ve Uluslararası Kuruluş, bölgesel güç ve ülkelerin yayınladığı yaptırım kararlarına yönelik politika ve uygulamalar çerçevesinde yaptırım uygulanan ülkelerle çalışma koşullarının belirlenmesi, FATCA (Foreign Account Tax Compliance Act) ve CRS (Common Reporting Standards) kapsamındaki yükümlülüklerin yerine getirilmesinin sağlanması; mevzuat değişikliklerinin takip edilerek uyum çalışmalarının koordine edilmesi, izlenmesi ve raporlanması; Etik Hattı’ndan gelen bildirimlerin yönetilmesi ve Etik Kültürünün pekiştirilmesi Uyum Başkanlığı’nın faaliyetleri arasında yer almaktadır.

Ürün ve Hizmetler Uyum Kontrol, Suç Gelirleri ile Mücadele ve Dış Mevzuat Koordinasyon Servislerinden oluşan Uyum Başkanlığı’nın 31.12.2017 tarihi itibarı ile 17 personeli bulunmaktadır. Başkanlık personeli, CAMS, CERT.(FinCrime), CIA, CCSA ve CRMA sertifikalarına haizdir.

2017 yılı içerisinde; yeni işe başlayan personelin tamamına yüz yüze, banka personelinin %72’sine ise uzaktan (e-eğitim) “Suç Gelirlerinin Aklanması ve Terörün Finansmanının Önlenmesi Eğitimi” verilmiştir. Yine aynı dönemde yeni işe başlayan personelin tamamına yüz yüze, banka personelinin %79’una ise uzaktan (e-eğitim) “Uyum ve Etik İlkeler Eğitimi” verilmiştir.”

Kullandırılan Fon Riski

Risk Yönetimi Merkezi tarafından, Banka’nın fon kullandırım riskine ilişkin verilerin saklanması, sınıflandırılması, risklerin ölçülmesi, analiz edilmesinin yanında fon kullandırım politikaları ile risk iştahı yapısı kapsamında belirlenmiş olan limit ve kriterlere uyumun izlenmesi, risk ölçüm, analiz ve izleme sonuçlarının Üst Yönetime düzenli olarak raporlanması faaliyetleri gerçekleştirilmektedir. Yasal mevzuat ve buna uyumlu olarak fon kullandırım politikaları kapsamında belirlenmiş olan ürün, müşteri, sektör ve ülke limitlerine uyum ve yoğunlaşma oranları izlenmektedir.

Kullandırılan fon riski, “Bankaların Sermaye Yeterliliğinin Ölçülmesine ve Değerlendirilmesine İlişkin Yönetmelik” kapsamında belirtilen “Standart Yaklaşım” ile ölçülmektedir.

OBİ, Ticari ve Kurumsal fon kullandırımlarının risk ölçüm ve derecelendirilmesi amacıyla sektör ve uluslararası standartlara uygun ve portföye özel olarak istatistiki yöntemler kullanılarak geliştirilen rating modelleri kullanılmaktadır. Rating modelleri ile birlikte müşteri rating notlarının yanı sıra PD (Temerrüt Olasılığı) değerleri de üretilmektedir. Üretilen rating notları ve PD değerleri kredi kararları ve çalışma şartlarının belirlenmesinde aktif olarak kullanılmaktadır.

Fon kullandırımlarının risk ölçüm ve derecelendirilmesinde ayrıca, risk iştahı ve en iyi uygulamalar ile sektördeki diğer performans değişkenleri dikkate alınarak belirlenen ve kredi onay sürecinde uygulanan kriterler uygulanmaktadır. Belirtilen kapsamda müşterilerin geçmiş ödeme performansı, Kredi Kayıt Bürosu ve Risk Merkezi sistemlerinden sağlanan veriler değerlendirilerek müşteri seçimi yapılmaktadır. Risk Kabul Kriterleri kapsamında ise kredi limiti sınırları ve teminat yapıları belirlenmektedir.

Bireysel Finansman Desteği, Kredi Kartları ve İşletme segmenti için risk derecelendirmesi, banka portföyüne özel olarak ve istatistiki yöntemler kullanılarak geliştirilen skorlama modelleri aracılığıyla yapılmaktadır. Ürün gruplarına ve müşteri büyüklüklerine göre farklı modeller kullanılmakta olup, bu sayede her grup için en etkin risk ölçüm ve derecelendirmesi yapılabilmektedir. Skorlama modelleri ile birlikte skorların yanı sıra PD (Temerrüt Olasılığı) değerleri de üretilmektedir. Modeller tarafından üretilen risk dereceleri kullanılarak müşteriler risk profillerine göre ayrıştırılmakta ve bu profiller doğrultusunda kredi kararları ve çalışma şartları belirlenmektedir.

Kullandırılan fon riskinin sağlıklı ve etkin bir şekilde ölçülebilmesi amacıyla Bireysel Finansman Desteği, Kredi Kartları ve İşletme Segmenti için derecelendirme modellerinin, politika ve iş kurallarının sistemsel olarak yönetildiği, karar destek sistemleri kullanılmaktadır. Bu sistemler kapsamında müşterilerin risk derecelendirmesi ile birlikte ödeme gücü hesaplamaları da yapılarak kullandırılabilecek fon tutarları ve kredi kartı limitleri sistemsel olarak uygulanan politikalar ile belirlenebilmektedir. Bu altyapı sayesinde kredi politika ve iş kuralları etkin bir biçimde izlenmekte ve düzenli olarak geliştirilmektedir.

Yakın izleme ve tahsili gecikmiş alacaklar ile olumsuz seyir izleyen fon kullandırım portföylerine ilişkin analizler yapılarak, piyasa, sektör, müşteri, ürün ve banka içi uygulama süreçlerine ait belirlenen risk unsurları için risk azaltıcı tedbirlerin alınması yönünde Yönetim Kurulu, Denetim Komitesi ve Üst Düzey Yönetime önerilerde bulunulmaktadır.

Ayrıca yeni ürünlerin, Banka’nın fon kullandırım portföyüne ve finansal yapısına olası etkilerinin ölçülmesi suretiyle risk analizleri yapılmakta ve belirlenen risklerin azaltılmasına yönelik düzenleme ve değişiklik önerileri oluşturulmaktadır.

Kredi Riski Komitesi ile kredi riskinin daha etkin yönetilebilmesi için, kredi portföyünü, kredi riski taşıyan faaliyetleri ve ilişkili süreçleri uçtan uca izleyerek, yetkisi dahilinde iyileştirici ve risk azaltıcı aksiyonların karara bağlanması/tavsiye edilmesi ve takip edilmesi konularında değerlendirmeler yapılmaktadır.

2017 yılında fon kullandırımlarının risk ölçüm ve derecelendirmesi amacıyla kullanılan rating ve skorlama modelleri değişen piyasa koşulları ve portföy yapısı dikkate alınarak revize edilmiştir. Bununla birlikte, mevcut Hedef Kitle ve Risk Kabul Kriterleri’nin gözden geçirilmesi, organizasyonel değişiklikler ve kredi uygulama ve politikalarındaki geliştirme projeleri ile daha kaliteli kredi portföyü yapısı ve verimlilik artışı sağlanmıştır. 2016 yılında uygulanmaya başlanan ve 2017 yılında da geliştirilen risk bazlı fiyatlama uygulaması ile risk-getiri dengesinin daha etkin yönetimi ve banka kârlılığının artması beklenmektedir. Ayrıca IFRS 9 ile uyumlu olarak; Temerrüt Oranı (PD), Temerrüt Halinde Kayıp (LGD) ve Temerrüt Tutarı (EAD) parametrelerinin hesaplanması için modellerin geliştirilmesine yönelik çalışmalar 2017 yılında tamamlanmıştır.

Piyasa Riski

Piyasa riski, “Bankaların Sermaye Yeterliliğinin Ölçülmesine ve Değerlendirilmesine İlişkin Yönetmelik” kapsamında belirtilen “Standart Metot” ile ölçülmekte ve raporlanmaktadır.

Ayrıca, piyasa riski yönetimi kapsamında, Banka Yönetim Kurulu tarafından onaylanan risk limitlerine uyumun günlük, aylık ve yıllık olarak izlenmesi, kontrolü ve raporlanması Risk Yönetim Merkezi tarafından yapılmaktadır.

Karşı taraf kredi riski kapsamında finansal kuruluşlara tahsis edilen limitlere uyum izlenmekte ve haftalık olarak raporlanmaktadır. Bununla beraber portföy içerisindeki rating ve risk grubu, limit türü bazında yoğunlaşmalar izlenmekte ve üst düzey yönetime raporlanmaktadır.

Banka, önemli seviyede yabancı para pozisyonu taşınmamasına yönelik ihtiyatlı bir politika yürütmektedir. Bu politika kapsamında Yönetim Kurulu tarafından belirlenmiş olan açık pozisyon limitine uyum günlük olarak Risk Yönetim Merkezi tarafından izlenmekte ve raporlanmaktadır.

Bunun yanında stres testleri ve senaryo analizleri kapsamında, piyasa riski faktörlerindeki değişimlerin ve piyasa volatilitesinin bankanın finansal durumuna etkisinin gözlemlenebilmesi ve olası risklerin azaltımı amacıyla stres testleri yapılmaktadır.

Bankada piyasa riskinin, risk faktörlerindeki oynaklığa duyarlı uluslararası standartlara uygun yöntemlerle ölçülmesi için bir ölçüm modelinin kurulumuna yönelik proje başlatılmıştır. Söz konusu proje ile 2018 yılı içerisinde Banka’nın piyasa riskine maruz değer (RMD) hesaplamasının efektif bir şekilde yapılması, geriye yönelik testlerin gerçekleştirilmesi, piyasa riskine yönelik senaryo analizleri ve stres testlerinin uygulanması ve yoğunlaşmaların izlenmesinin sistemsel olarak gerçekleştirilmesi hedeflenmektedir.

Likidite Riski

Bankada likidite riskinden korunmak amacıyla, fon kaynaklarını çeşitlendirme, daha uzun vadeli fon kaynağı temin etme ve varlık ile yükümlülükler arasında vade uyumunu sağlamaya yönelik stratejiler uygulanmaktadır. Likiditeye etkisi olan tüm bilanço kalemlerinin vade bazında ayrıştırılarak likidite durumu analiz edilmektedir. Ayrıca Aktif/Pasif Komitesi düzeyinde belirlenmiş likidite riski erken uyarıcı göstergeleri ile risk iştahı kapsamında yer alan likidite riskine ilişkin ölçüm ve değerlendirmeler aylık olarak Aktif/Pasif Komitesine sunulmaktadır.

Basel III prensipleri doğrultusunda “Likidite Karşılama Oranı” ve “Net İstikrarlı Fonlama Oranı” raporlamaları hazırlanmaktadır. Likidite Karşılama Oranı raporu ilgili yönetmelik gereği BDDK’ya raporlanmakta olup, Net İstikrarlı Fonlama Oranı raporu ise yeni yayımlanan ilgili yönetmelik gereği 2018 yılında BDDK’ya raporlanmaya başlanacaktır.

Banka veya piyasa kaynaklı likidite sıkışıklığı olması halinde öncelik sırasıyla uygulanacak eylem ve alınacak önlemlerin yer aldığı Likidite Riski Yönetimi-Acil Eylem Planı oluşturulmuş olup, eylem planında yer alan aksiyonlara ilişkin rol ve sorumluluklar belirlenmiştir.

Operasyonel Risk

Operasyonel risk, “Bankaların Sermaye Yeterliliğinin Ölçülmesine ve Değerlendirilmesine İlişkin Yönetmelik” kapsamında belirtilen “Temel Gösterge Yöntemi” ile ölçülmekte ve raporlanmaktadır.

Operasyonel risk yönetiminde uluslararası bir yaklaşım kullanılması amacıyla Bankada, Basel standartlarına uygun bir risk dili (terminolojisi) benimsemiştir. Bu ortak risk dili, operasyonel riske ilişkin Banka genelinde tutarlı bir görüş ve iletişim sağlamaktadır. Operasyonel risk yönetiminde etkinliğin arttırılması amacıyla operasyonel risk ve kayıpları veri tabanının oluşturulması ve söz konusu verilerin sınıflandırılması, analiz edilmesi, değerlendirilmesi ve raporlanmasına yönelik yazılım kullanılmaktadır. Söz konusu yazılım aracılığı ile operasyonel kayıp veri tabanında yer alan kayıp verilerinin analizi sonucunda operasyonel kayıpların minimize edilmesine yönelik aksiyonların alınması sağlanmaktadır.

Öte yandan “Operasyonel Risk Komitesi” ile denetim birimleri, diğer birimler, Dış Denetim ve Düzenleyici Denetim Otoriteleri tarafından gündeme getirilen önemli/yüksek risk seviyesindeki bulgu ve sorunların ve Banka açısından operasyonel risk oluşturabilecek hususların etkin bir şekilde değerlendirilmesi, tartışılması, aksiyon planına ve çözüm takvimine bağlanmasını sağlanmaktadır.

Diğer Riskler

Yukarıda detaylarına yer verilen riskler haricinde, bankacılık hesaplarından kaynaklanan kâr payı oranı riski, ülke ve transfer riski, yoğunlaşma riski, itibar riski, uyum riski ve artık risk, oluşturulmuş olan politika ve uygulama usullerine uyumlu bir şekilde izlenmekte ve yönetilmektedir.

İçsel Sermaye Yeterliliği Değerlendirme Süreci, Stres Testi ve Senaryo Analizleri

Risk Yönetim Merkezi Başkanlığı olarak, Banka’nın mevcut ve gelecekteki sermaye gereksinimlerinin, stratejik hedefler ve makroekonomik değişkenler ile birlikte analiz edilerek maruz kalınan veya ileride kalınabilecek riskleri karşılayacak düzeyde sermayenin içsel olarak hesaplanması ve faaliyetlerinin yeterli düzeyde sermayeyle idame ettirilmesi amacıyla asgari yılda bir kez olmak üzere İSEDES raporu hazırlanmakta ve BDDK’ya iletilmektedir.

Söz konusu rapor kapsamında Bankayı olumsuz yönde etkileyebilecek muhtemel olayları veya piyasa koşullarındaki muhtemel değişimleri tanımlayan stres testi ve senaryo analizleri ile bankanın uğrayabileceği muhtemel zararları ve bu zararları karşılayacak sermaye yeterlilik düzeyi tahmin edilmektedir. Mevcut durum, risk iştahı, stratejik plan, senaryo analizleri ve stres testi değerlendirmeleri sonucunda yeterli sermaye düzeyini korumak için alınması gereken aksiyonlar belirlenmektedir. Stres testi ve senaryo analizleri ile stres koşulları altında Banka’nın likidite yeterliliği ve planlamasına ilişkin değerlendirilmeler yapılmakta ve söz konusu değerlendirmeler ile bankanın yükümlülüklerini yerine getirebilmek için ihtiyaç duyabileceği likidite düzeyi belirlenmektedir.

Banka’ya özgü olumsuz gelişmelerden kaynaklı veya stres altında ekonomik ve finansal ortamda ortaya çıkabilecek önemli risklerin ve kırılganlıkların ölçülmesi amacıyla İSEDES kapsamında gerçekleştirilen senaryo analizi ve stres testlerinin yanı sıra aylık, çeyreklik, yıllık ve ad-hoc stres testleri gerçekleştirilmektedir.

“Bankaların İç Sistemleri ve İçsel Sermaye Yeterliliği Değerlendirme Süreci Hakkında Yönetmelik” çerçevesinde piyasa ve karşı taraf kredi riski ile bankanın toplam likidite riskine ilişkin stres testleri aylık olarak, Banka’nın maruz kaldığı önemli risklerin değerlendirildiği stres testi çalışmaları ise çeyreklik dönemlerde gerçekleştirilmektedir. Ayrıca likidite sıkışıklığının yaşandığı ekonomik koşullarda dahi yeterli likidite teminini sağlamak amacıyla likidite tamponu hesaplamaları gerçekleştirilmekte ve aylık olarak Aktif Pasif Yönetimi Komitesi’ne sunulmaktadır. Stres testi sonuçları dikkate alınarak gerekli görülen durumlarda olası senaryoların gerçekleşmesi ihtimaline karşın aksiyon planları hazırlanmaktadır.