IBAN, para transferlerinin hızlı, hatasız ve az maliyetle gerçekleştirilmesi amacıyla belirli bir standarda göre oluşturulan, uluslararası banka hesap numarası tanımlama sistemidir. Standartları Avrupa Bankacılık Standartları Komitesi (ECBS) tarafından geliştirilmiştir.
Bankalar, para transferlerini işlemek ve ödemelerin doğru yere ulaşmasını sağlamak için IBAN'ları kullanır. Bir IBAN numarası, nerede olursa olsun, paranın bir bankadan diğerine gönderilmesi için gereken tüm yönlendirme bilgilerini taşır, hesap verilerini kontrol eden bir koruma sistemi sunar. Kullanıldığı yerlerde, IBAN'lar para transferi hatalarını %0,1'in altına indirmiştir.
IBAN’ın Açılımı Nedir?
IBAN,
“Uluslararası Banka Hesap Numarası” anlamında gelen
“International Bank Account Number” ifadesinin kısaltmasıdır.
IBAN Numarasının Tarihçesi
Bir ülkeden diğerine transfer yapılırken banka hesaplarını tanımlamanın uluslararası kabul görmüş iki standardı vardır: Uluslararası Banka Hesap Numarası (IBAN) ve Dünya Çapında Bankalararası Finansal Telekomünikasyon Derneği (SWIFT) kodu.
Uluslararası bir işlem sırasında belirli bir bankayı tanımlamak için SWIFT kodu kullanılırken, IBAN uluslararası işlemde yer alan bireysel bir hesabı tanımlamak için kullanılır. Her ikisi de uluslararası finans piyasasının düzgün işleyişinde önemli bir rol oynar.
Uluslararası para transferlerinin çoğunun yapıldığı yöntem olmaya devam eden SWIFT sistemi, uluslararası bankacılık işlemlerini IBAN aracılığıyla standartlaştırma girişimlerinden önce uygulanmaya başlamış bir sistemdir.
IBAN sistemi oluşturulmadan önce, bankalar para transferlerinde kullanılması gereken şube, banka hesap numarası ve yönlendirme kodları gibi bilgiler için ülkeden ülkeye değişen farklı standartlar kullanıyorlardı. Bu durum, özellikle uluslararası işlemlerde eksik ve hatalı bilgiler nedeniyle sorunlar yaşanmasına neden oluyordu.
Uluslararası geçerliliğe sahip ve geçerliliği teyit edilebilen bir banka hesap numarası oluşturma kavramı ilk olarak 1997 yılında ECBS (Avrupa Bankacılık Standartları Komitesi) tarafından geliştirildi ve ISO (Uluslararası Standartlar Teşkilatı) tarafından kabul edildi. Birkaç farklı standardizasyon denemesinden sonra ISO, 2007 yılında ISO 13616-1:2007’yi yayınladı ve resmi IBAN kayıt kuruluşunu SWIFT olarak belirledi. SWIFT, bu tarihten itibaren IBAN standardı geliştirmek isteyen ülkeler için bir kayıt otoritesi olarak görev yapmaktadır.
Günümüzde Avrupa Birliği içinde norm haline gelen IBAN, Avrupa dışında dünyanın pek çok bölgesinde de yaygın olarak benimsenmiştir.
IBAN Numarasının Standartları Nelerdir? IBAN Numarasındaki Rakamlar Neyi İfade Eder?
IBAN’ın her ülke için belirli bir biçim ve standardı vardır. Bir IBAN, en fazla 34 alfanumerik basamaktan oluşur. Bu sınırlar içinde kalmak kaydıyla her ülke kendi ihtiyacına göre uygun uzunlukla IBAN belirleyebilir. Türkiye’nin IBAN uzunluğu 26 hane olarak belirlenmiştir
IBAN’ın ilk iki hanesi ülke kodu, ikinci iki hanesi ise kontrol basamaklarıdır. Sonraki beş hane banka kodudur. Banka kodunu, bir haneli rezerv alan takip eder. Rezerv alan 0 (sıfır) olarak kabul edilmiştir. Son 16 hane ise hesap numarasını gösterir.
IBAN Numarasının Özellikleri Nelerdir?
Para transferi işlemlerimizin ayrılmaz parçası olan IBAN şu özelliklere sahiptir:
- IBAN, para transferi işlemlerinin sorunsuz ilerlemesini sağlamak için geliştirilmiş olan bir hesap numarası tanımlama sistemidir.
- Her IBAN numarası dünyadaki tüm banka hesapları içinde yalnızca tek bir hesabı işaret eder.
- IBAN tek başına bir hesap numarası değildir, hesap numaranızı da içinde barındıran bir doğrulama sistemidir.
- Her bir banka hesabınız için ayrı bir IBAN tanımlanır.
- Her IBAN’ın içinde özel bir şifreleme algoritması ile elde edilen iki basamaklı “kontrol rakamı” bulunur.
- Bir başka ülkeye ya da bankaya para transfer etmek isteyen bir müşteri transfer yapacağı IBAN’ı gönderici bankaya verir. Gönderici banka, hesabı alıcı bankaya iletmeden önce kontrolünü yapar. IBAN yanlış ise, para alıcı bankaya aktarılmaz ve hatalı işlem engellenmiş olur.
- IBAN yalnızca para göndermek veya almak için kullanılabilir ve nakit çekme gibi diğer işlemlerde kullanılamaz.
Türkiye’de IBAN Numarası Uygulaması Ne Zaman Kullanılmaya Başlandı?
Türkiye’de IBAN kullanımı ile ilgili çalışmalar 2003 yılında başladı. Türkiye Bankalar Birliği bünyesinde kurulan çalıma grubu ülkemizin IBAN standardını belirledi ve 2005 yılından itibaren bankacılık işlemlerinde kullanılmaya başlanmasına karar verildi.
TCMB, 10 Ekim 2008 tarihinde “Uluslararası Banka Hesap Numarası Hakkında Tebliğ” yayınlayarak 2009 yılından itibaren hesap cüzdanları, hesap özetleri, dekont, sözleşme, çek ve belgelerde IBAN gösterilmesini zorunlu hale getirdi. Yine aynı tebliğ uyarınca bankacılık sistemindeki tüm hesaplar için birer IBAN numarası oluşturuldu.
1 Ocak 2010 yılında yurt içi ve yurt dışı para transferlerinin hepsinde IBAN kullanmak zorunlu hale geldi.
IBAN Numarası Nasıl Kolaylıklar Sağlar?
IBAN paylaşmak hemen hepimizin kullandığı, çok aşina olduğumuz bir kavram. Uzaktaki çocuğumuza para gönderirken, borçlarımızı öderken veya alacaklarımızı tahsil ederken bu uzun harf ve rakam dizisini bir çırpıda karşı tarafla paylaşıyoruz ve para transferimizin sorun olmadan doğru hesaba ulaşacağını biliyoruz.
IBAN’ın sağladığı kolaylıkları şöyle sıralayabiliriz:
- IBAN para transferlerinin güvenilir, otomatik ve hızlı bir biçimde yapılmasını sağlar.
- İçerdiği kodlar ve kontrol rakamları sayesinde geçerliliği sorgulanabilir, böylece hatalı işlem yapılmasının önüne geçer.
- Hatalı işlemlerin yol açtığı zaman ve maliyet kaybının önüne geçer.
- Transferi yapılan paranın şubeye ulaştırılması ve hesaba geçirilmesi hızlanır.
IBAN Numarası Nasıl Öğrenilir?
IBAN numaranızı hesabınızın bulunduğu banka şubesinden, bankanızın kurumsal internet sitesinde bulabileceğiniz IBAN sorgulama alanından, internet şube ve mobil şube uygulamasından ya da çağrı merkezinden öğrenebilirsiniz.
Türkiye Finans hesaplarınıza ait IBAN numaranızı öğrenmek için
IBAN Sorgulama Aracını kullanabilir, Türkiye Finans hesap numaranızı girerek IBAN numaranıza ulaşabilirsiniz.
IBAN Numarası Nerede Yazıyor?
Türkiye’nin IBAN’la tanıştığı ilk yıllarda pek çok kişi banka kartları ya da kredi kartları üzerindeki numaranın IBAN numarası olduğunu düşünüyordu. Elektronik bankacılık uygulamalarının yaygınlaşmasıyla, dijital ortamlar üzerinden para transferi yapmak, dolayısıyla IBAN kullanmak günlük yaşamımızın bir parçası haline geldi.
IBAN numaranızı öğrenebileceğiniz pek çok yöntem var ancak IBAN numaraları banka hesap cüzdanlarında/defterlerinde zorunlu olarak bulunuyor. Hesap cüzdanınızı/defterinizi kontrol ederek IBAN numaranıza ulaşabilirsiniz.
IBAN No Sorgulama Nasıl Yapılır?
IBAN sorgulamanızı; hesabınıza ait banka hesap cüzdanından, banka şubelerinden, bankanızın internet şubesi ya da mobil şube uygulaması üzerinden, bankanızın internet sitesinde bulabileceğiniz IBAN sorgulama ekranına hesap bilgilerinizi girerek yapabilirsiniz.
IBAN ve Hesap Numarası Aynı Şey mi?
Birbirine benzer finansal terimler gibi görünse de IBAN ve hesap numarası birbirinden farklı araçlardır.
Banka hesap numarası, bir banka hesabı açtığınızda hesap sahibine atanan benzersiz bir rakam kümesidir. Finans kurumları, sahip olduğunuz her hesaba bu tür numaralar atar. İşletmeler ve bankalar, hesabınızı tanımlamak için bu numaraları kullanır.
IBAN ise hem yurt dışı hem de yurt içi para transferlerinde bankaların hesabınızı doğrulamaları için ülke kodu, kontrol şifresi gibi ekstra ve taklit edilemez bilgiler içeren, banka hesap numaranızı da içinde barındıran bir kodlama sistemidir.