Günümüzün teknoloji desteği ile hızla değişen ve gelişen finans dünyasında attığımız her adım bir iz bırakıyor. Özellikle finansal alışkanlıklarımız bu izlerin en belirgin olduğu alanlardan birisi. Bu nedenle kredi (finansman) başvurusu, kredi kartı alımı, hatta ev kiralama gibi işlemlerimiz “kredi notu” adı verilen ve finansal geçmişimizi yansıtan bir puanlama sistemi tarafından değerlendiriliyor.
Kredi notu, sadece birkaç rakamdan ibaret gibi görünse de mali sağlığımızı, borç yönetim becerilerimizi ve finansal sorumluluğumuzu yansıtan kritik bir gösterge. Kredi notu için geçmiş finansal kararlarımızın, ödemelerimizi düzenli yapıp yapmadığımızın ve borç yönetimimizin bir karnesi de diyebiliriz.
Bu yazımızda kredi notu nedir, kredi notu nasıl öğrenilir, kredi notu nasıl hesaplanır gibi önemli başlıklar üzerinde duracağız. Ayrıca, kredi notumuzu olumlu ya da olumsuz etkileyen faktörleri inceleyeceğiz. Hazırsanız kredi notumuzun önemini ve finansal geleceğimiz üzerindeki gücünü keşfetmeye başlayabiliriz.
Kredi Notu Nedir?
Kredi notu, finansal geçmişinizin ve finansal kurumlarla olan ilişkinizin Kredi Kayıt Bürosu tarafından detaylı bir şekilde analiz edilmesiyle verilen ve gelecek 12 ayda borçlarınızı ödeme olasılıklarınızı tahmin etmek için hesaplanan özel bir puandır. Bu puan; borç durumu, kredi ya da finansman kullanma yoğunluğu, kredi ödeme düzeni gibi verilerle oluşturulur ve önemli bir referans niteliği taşır. Finansal kuruluşlara sağlıklı değerlendirme yapmaları için rehberlik eder.
Findeks, Türkiye'de kredi notu ve kredi risk raporu hizmeti sunan tek kuruluştur. 1995 yılında Türkiye'nin önde gelen 9 bankası tarafından ortaklaşa kurulan Kredi Kayı Bürosu, 2004 yılından itibaren bankalara bireysel kredi notu hizmeti vermeye, 2012 yılında bankalar aracılığı ile Risk ve Çek Raporları sunmaya başladı. 2013 yılı ise Kredi Notu, Risk ve Çek Raporlarının bireylerin ve reel sektörün kullanımına açılması ile yeni bir dönemin başlangıcı oldu. Kurum bir yıl sonra, 2014 yılında Findeks markasını hayata geçirdi. Findeks bugün, hem web sitesi hem de mobil uygulaması üzerinden bireysel ve ticari kullanıcılara kredi notu ve risk raporları dahil olmak üzere pek çok ürünle hizmet veriyor.
Kredi Notu Ne İşe Yarar?
Kredi notunuz, tek olmasa bile bankalar açısından en önemli değerlendirme ölçütü olarak kabul ediliyor ve finansal taleplerinizin nasıl değerlendirileceğini belirliyor. Üstelik finansal geçmişinizle ilgili analizlerin giderek daha detaylı olması, kredi notunuzun sadece finans kurumları açısından değil sigorta poliçeleri ve kira sözleşmeleri gibi farklı alanlarda da giderek daha çok önem kazanmasına neden oluyor.
Findeks kredi notunun ne işe yaradığına dair bazı önemli noktaları aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:
-
Kredi (Finansman) Başvuruları ve Onayları
Findeks kredi notu, kişilerin ve şirketlerin kredi ya da finansman başvurularının onaylanıp onaylanmayacağını belirlemek için kullanılır. Yüksek kredi notuna sahipseniz başvurularınızın olumlu sonuçlanma olasılığı da artacaktır. -
Kredi Faiz (Finansman Kâr Payı) Oranları
Kredi notunuz, kullanacağınız kredinin faiz oranlarını ya da finansmanın kâr payı oranlarını da etkileyebilir. Daha yüksek kredi notuna sahip olanlar, daha düşük faiz ve kâr payı oranlarından yararlanabilirler. Çünkü yüksek kredi notu, finansal kuruluşlar için daha düşük risk anlamına gelir. -
Kredi Limiti ve Koşulları
Kredi notunuz kullanabileceğiniz kredi limiti ve kredi koşullarını da belirler. Daha yüksek kredi notuna sahip olanlar, genellikle daha yüksek kredi (finansman) limitleri ve daha avantajlı kredi (finansman) koşulları elde edebilirler. -
Finansal Sağlık Değerlendirmesi
Kredi notu, kişilerin ya da şirketlerin finansal sağlığını yansıtan bir karne gibidir. Finansal sorumluluklarını yerine getiren ve ödemelerini düzenli yapan bireyler ve şirketler daha yüksek kredi notlarına sahip olabilirler. -
Kredi Ürünleri ve Sigorta Poliçeleri
Kredi notunuz kredi (finansman) ürünlerinin yanı sıra bazı sigorta poliçeleri için de değerlendirme kriteri olarak kullanılabilir. Sigorta poliçelerinde riski paylaşmak esastır. Bu nedenle sigorta şirketleri kendi risklerini minimize edebilmek için kredi notunuzu değerlendirmeyi talep edebilir. -
Kira Sözleşmeleri ve Kiracı Değerlendirmesi
Mülk sahipleri, kira sözleşmelerini kiracı adaylarının kredi notunu da dikkate alarak yapabilirler. Düşük kredi notuna sahip kiracılar, kiralama başvurularının reddedilme riskiyle karşılaşabilirler.
Kredi Notu Nasıl Hesaplanır?
Kredi notunuz hesaplanırken farklı bileşenler dikkate alınır ve her bileşenin farklı bir yüzdesi vardır. Hesaplama yöntemi aşağıdaki gibidir:
-
Kredili Ürün Ödeme Alışkanlıkları
Kredi (finansman) ödemelerinin zamanında yapılması kredi notunuzu yükseltir. Son ödeme tarihi geçtikten sonra yapılan ödemeler kredi notunuzu olumsuz etkileyen nedenlerin başında gelir. Kredili ürün ödeme alışkanlıklarınız kredi notunuzun %45’ini oluşturur. -
Mevcut Hesap ve Borç Durumu
Mevcut hesap ve borç durumunuz; iyi ve kötü kapanmış krediler, teminatlı veya teminatsız mevcut borç bakiyeleri ve limitler dikkate alınarak hesaplanır ve kredi notunuzun %32’sini oluşturur. -
Yeni Kredili Ürün Açılışları
Henüz ödeme performansı belirli olmamakla birlikte yakın zamanda alınan krediler, kişinin risklilik oranını arttıran bir unsurdur ve kredi notunun %5’ini oluşturur. -
Kredi (Finansman) Kullanım Yoğunluğu
Kredi (finansman) kullanan ve düzenli ödeme geçmişine sahip olan bir kişinin kredi notu, hiç kullanmayan ya da az kullanan bir kişiye göre daha yüksek olabilir. Kredi ya da finansman kullanım yoğunluğu kredi notunuzun %18’ini oluşturur.
Kredi Notu Nasıl Değerlendirilir?
Kredi notunuz tüm kredi (finansman) hareketlerinizin ortak bir havuzda toplanıp analiz edilmesi sonucunda belirlenir ve 1-1900 arasında değişen bir kredi notu hesaplanır. Puan yükseldikçe risk seviyesi azalır. Puan aralıklarına göre risk seviyeleri aşağıdaki gibidir:
- 1-699 puan arası “en riskli” grup olarak kabul edilir. Bu puan aralığındaysanız finansman başvurularınız reddedilir.
- 700-1.099 puan arası “orta riskli” grup olarak kabul edilir. Bu puan aralığında finansman başvurularınızın reddedilme olasılığı yüksektir.
- 1.100 -1.499 puan arası “az riskli” grup olarak kabul edilir. Bu gruba dahilseniz başvurunuz gelirlerinize odaklı olarak incelenir ve kabul edilme olasılığı vardır.
- 1.500-1.699 puan arası “iyi” olarak kabul edilir. Bu puan aralığında başvurularınızın kabul edilme ihtimali yüksektir.
- 1.700-1.900 puan arası “çok iyi” olarak kabul edilir. Bu puan aralığında, başka sorunlar çıkmaması halinde başvurunuz onaylanacaktır.
Kredi Notunu Olumlu Etkileyen Faktörler Nelerdir?
Kredi notunuzu olumlu yönde etkilemek için dikkat etmeniz gereken ana unsurları şöyle sıralayabiliriz:
- Kredi notunuzu en fazla etkileyen faktörlerden biri; kredi kartları, krediler (finansmanlar) veya diğer borçlarınızı düzenli ve zamanında ödemektir. Geçmişteki ödeme performansınız, kredi notunuzu belirleyen en büyük etkendir.
- Kredi kartlarında ve kredili mevduat/katılım fonu hesaplarında limit aşımına geçmemek de kredi notunuz üzerinde olumlu etki yapacaktır.
- Farklı türdeki kredi hesaplarına sahip olmak, kredi notunuzu çeşitlendirir ve genel finansal sağlığınıza olumlu etki yapar. Örneğin, kredi kartı, kişisel kredi (finansman) veya kredili mevduat/katılım fonu hesabı, Yedek Hesap gibi çeşitli hesap türleri bulundurmak faydalı olabilir.
- Finansal kuruluşlar, daha uzun kredi geçmişi olan bireyleri daha güvenilir olarak değerlendirir. Uzun vadeli ödeme alışkanlığı ve finansal istikrar kredi notunu olumlu etkiler.
- Toplam borç miktarınız kredi notunuzu etkiler. Daha az borç taşıyan bir birey, genellikle finansal olarak daha iyi durumda kabul edilir.
Kredi Notunu Olumsuz Etkileyen Faktörler Nelerdir?
Kredi notunuz, bankaların size kredi verme kararını etkileyen en önemli faktörlerden biridir. Finansal kararlarınız ve finansal ürünleri kullanma alışkanlıklarınız siz farkında olmasanız bile kredi notunuzu olumsuz etkileyebilir. Kredi notunuzu olumsuz etkileyebilecek faktörler şunlardır:
- Kredi kartları, krediler ve diğer borçlara ait ödemelerinizi bir gün bile geç yapmak kredi notunuzu olumsuz etkiler. Bu nedenle ödeme planlarınızı takip etmeli ve her ay faturalarınızı zamanında ödemelisiniz.
- Kredi kartı yerine sürekli olarak nakit kullanmak kredi notunuzu olumsuz etkileyebilecek faktörlerden birisidir. Harcamalarınızı gelir-gider dengenize göre yapmanız çok önemli ve değerlidir. Ancak bankalar üzerinden gerçekleştirdiğiniz işlemler de kredi notunuzla ilgili verileri oluşturmak için aynı derecede önemlidir. Limitleriniz dahilinde kredi kartı kullanmanız, ödemelerinizi tam zamanında ve eksiksiz yapmanız sağlıklı bir kredi notu oluşturmanızı sağlayacaktır.
- Kredi kartlarınızdaki ve diğer kredili ürünlerinizdeki toplam borç miktarı da kredi notunuzu etkiler. Borç miktarınız ne kadar yüksek olursa, kredi notunuz o kadar düşük olur. Kredi notunuzu yükseltmek için borçlarınızı azaltmalısınız.
- Sık sık yeni kredi (finansman) veya kredi kartı başvurusu yapmak da riskli bir işaret olarak görülebilir ve kredi notunuzu olumsuz etkileyebilir. Üstelik bu başvurulardan ret yanıtı almanın kredi notunuza olumsuz etkisi daha büyük olur. Finansman başvurularınızın finansman limitleriniz dahilinde kalmasına özen gösterin.
- Kredi kartınızdaki kullanılabilir limitin çok düşük olması kredi notunuza olumsuz yansıyabilir. Limitlerinizi düzenli şekilde ödeme yapabileceğiniz seviyede tutmaya çalışın.
Kredi Notu Nasıl Yükselir?
Kredi notunuzu yükseltmek sabır, disiplin ve finansal farkındalık gerektiren bir süreçtir. Düzenli olarak finansal hedeflerinizi takip ederek ve sağlıklı alışkanlıklar geliştirerek kredi notunuzu zaman içinde olumlu yönde etkileyebilirsiniz. Kredi notunuzu yükseltmek için atabileceğiniz temel adımları sizin için sıraladık:
- Kredi notunuzu en fazla etkileyen faktör düzenli ve zamanında yaptığınız ödemelerdir. Kredi kartları, krediler (finansmanlar) ve diğer borçlarınızı düzenli olarak ödediğinizden emin olun.
- Bankalara kredi ya da kredi kartı borcunuz varsa sağlıklı bir ödeme planı oluşturun, gerekirse bankalarla görüşerek borç yapılandırması talep edin. Finansman yapılandırma sürecinizi belirtilen koşullara uygun olarak tamamlayın.
- Farklı türde kredi hesaplarına sahip olmak kredi notunuzu olumlu yönde etkiler. Eğer yoksa bir
kredi kartı alın, kredili mevduat/katılım fonu hesabı ya da
Yedek Hesap açın. Ekstrelerinizi düzenli olarak ve minimum ödeme tutarından az olmayacak şekilde ödeyin. Bu şekilde kredi çeşitliliğinizi artırabilirsiniz.
- Kredi notunu yükseltmek zaman alabilir. Uzun vadeli finansal planlarınızı yaparak, düzenli ödemeler ve finansal alışkanlıklarınızla kredi notunuzu yavaşça yükseltebilirsiniz.
Kredi Notu Nasıl Öğrenilir?
Kredi notunuzu Findeks web sitesi ya da mobil uygulaması üzerinden sisteme kayıt olarak öğrenebilirsiniz. Kredi notu öğrenmek ücretli bir işlemdir. İhtiyacınıza göre dilerseniz tek seferlik ödeme yapabilir dilerseniz yıllık paket satın alabilirsiniz.
Findeks sistemi sadece kendi kredi notunuzu değil farklı kişilerin de kredi notlarını öğrenmenize olanak tanır. Bu işlem için kredi notunu öğrenmek istediğiniz kişinin onayını almanız gerekir. Farklı bir kişinin Findeks kredi notunu öğrenmek için iki farklı şekilde onay alabilirsiniz.
Birinci yöntemde Findeks Kredi Notu istenen kişinin; Findeks mobil uygulaması veya internet şubesinde bulunan Paylaşım Ayarları menüsü üzerinden, raporunu paylaşmak istediği kişi ya da kurumun TCKN veya VKN bilgisini girerek ön onay vermesi gerekiyor.
İkinci yöntemde ise Findeks Mobil Uygulama veya internet şubesindeki ilgili alana, Findeks Kredi Notu alınmak istenen kişinin bilgileri girilerek bu kişiye sistem üzerinden talep gönderilmesi sağlanıyor ve Findeks Kredi Notunun paylaşımı için izin isteniyor. Talebe onay verildiğinde ilgili rapor görüntülenebiliyor.
Findeks Risk Raporu Nedir?
Findeks Risk Raporu; tüm bankalardaki kredi (finansman), kredi kartı ve kredili mevduat/katılım fonu hesaplarınızın borç ve limit bilgilerini öğrenebileceğiniz, ödemelerinizi ve bu ürünlere dair daha pek çok detayı tek bir yerden takip edebileceğiniz rapordur. Rapor, kredi (finansman) talepleriniz ve düzenli ödeme yapmanız gereken taksitli alışverişleriniz için önemli bir referanstır.
Findeks Risk Raporu ile Neleri Öğrenebilirsiniz?
Findeks Bireysel Risk Raporu ile aşağıdaki bilgilere ulaşabilirsiniz:
- Kredi notunuzun değişimi
- Kredi notunuzun Türkiye ortalamasıyla karşılaştırması
- Kaç adet kredili ürüne sahip olduğunuz ve sahip olduğunuz ürün çeşitleri (kredi/finansman, kredi kartı ve kredili mevduat/katılım fonu hesabı)
- Tüm bankalardaki kredili ürünlerinizin toplam limit ve borç bilgileri
- Kredili ürünlerinizin açık/kapalı olduğu bilgisi
- Kredili ürünlerinizdeki geçmiş ödeme performansı
- Notlu Risk Raporu almanız halinde güncel kredi notunuz
Findeks Risk Raporu Nasıl Öğrenilir?
Findeks Risk Raporunuzu, Findeks web sitesi ya da mobil uygulaması üzerinden sisteme kayıt olarak öğrenebilirsiniz. Risk Raporu almak ücretli bir işlemdir. İhtiyacınıza göre dilerseniz tek seferlik ödeme yapabilir dilerseniz yıllık paket satın alabilirsiniz.
Herkesin Bir Kredi Notu Var mıdır?
Eğer bir bankanın müşterisiyseniz, kredi kartı kullanıyorsanız ya da kredi (finansman) kullanmışsanız mutlaka kredi notunuz vardır. Ancak kredi notunun hesaplanamadığı durumlar da olabilir. Bunun nedeni kredi notu hesaplanmak istenen kişinin aşağıdaki durumlardan bir ya da birkaçına sahip olmasıdır:
- Kişinin 18 yaşından küçük olması
- Hayatı boyunca kredi kartına sahip olmaması, kredi kullanmaması ya da kredili mevduat/katılım fonu hesabı açmamış olması
- 3 aydan eski bir kredi veya kredi kartının olmaması
- Son bir yıl içerisinde aktif kredi veya kredi kartının olmaması
- Kişinin ana hesap sahibi ya da ortak olduğu hesap bulunmaması
- En az bir kredi hesabında, son 12 ay içerisinde "zarara atılma" ve/ veya "varlık yönetim şirketine devir" durumunun olması
- Varlık yönetim şirketleri tarafından bildirilmiş açık, halihazırda ödenmemiş borç bulunması
- Vefat kaydı oluşturulması
Kredi Notu Hakkında Bilmeniz Gerekenler
Kredi Notunu Kim Belirler?
Findeks, Türkiye'de kredi notu ve kredi risk raporu hizmeti sunan tek kuruluştur.
Kredi Notu En Az Kaç Olur?
En düşük kredi notu 1’dir.
Kredi Notu En Fazla Kaç Olur?
En yüksek kredi notu 1.900’dür.
Sürekli Kredi (Finansman) Başvurusu Yapmak Kredi Notunu Etkiler mi?
Belirli bir oranda kredi (finansman) kullanma alışkanlığınız olursa kredi notunuz artmaya başlayabilir. Ancak sürekli kredi başvurusu yapmak ve yüksek borç yükü altına girmek finansal açıdan olumlu karşılanmayabilir ve kredi notunuzu olumsuz etkileyebilir.
Erken Ödeme Kredi Notunu Yükseltir mi?
Kredi notunuzu yükseltebilmek için taksitlerinizi zamanında ödemeniz gerekir. Yaygın kanının aksine kredi (finansman) borçlarınız için erken ödeme yapmak kredi notunuza önemli bir avantaj sağlamaz. Normal gününde ödemeniz yeterlidir. Ancak bir günlük ödeme gecikmeleri bile kredi notunuzda olumsuz bir etki yapabilir.
Kredi Notu Kaç Olunca İyidir?
Kredi notu 1.900 puan üzerinden hesaplanır. 1.500-1.699 puan arası “iyi”, 1.700-1.900 puan arası “çok iyi” olarak kabul edilir. Ayrıca kredi notunuzun iyi olup olmadığını anlamak için Türkiye kredi notu ortalamasına da bakabilirsiniz. Ortalamanın üzerinde olmak iyi bir kredi notuna sahip olduğunuzu gösterir.
Türkiye’nin Kredi Puanı Ortalaması Kaçtır?
2022 verileri hem bireysel kredi kullanımının hem de kredi notu öğrenme hizmetine talebin arttığını gösteriyor. Kredi Kayıt Bürosu tarafından belirlenen son verilere göre 2022 yılının üçüncü çeyreğinde Türkiye’nin ortalama kredi notunun 1.492 olduğu açıklandı.
Bankalardan Kredi Alabilmek İçin Kredi Notu Kaç Olmalıdır?
Findeks kredi notunuz ne kadar yüksekse finansman başvurularınızın onaylanma olasılığı da o kadar yüksektir. Her bankanın kredi (finansman) tahsis süreci farklıdır ancak 1.500 ve üzeri kredi notuna sahipseniz kredi başvurunuza olumlu sonuç alma ihtimaliniz yüksektir.
Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti, yetkili kuruluşlar tarafından kişilerin risk ve getiri tercihleri dikkate alınarak kişiye özel sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler ise genel niteliktedir. Bu tavsiyeler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir. İşbu blog sayfası aracılığı ile sunulan tavsiyelere dayanarak alınan/alınacak yatırım kararlarının ve yapılan/yapılacak alım satım vb. işlemlerinden ve bu işlemlerin olası neticelerinden Türkiye Finans Katılım Bankası AŞ herhangi bir surette sorumlu değildir.