Hepimiz günlük hayatımızda çok sayıda karar veriyoruz. Geçmiş deneyimlerimiz, duyumlarımız ya da ulaşabildiğimiz her türlü bilgi, aldığımız kararları ve sonuçlarını etkiliyor. Sabah evden çıkmadan önce sadece pencereden gördüğü güneşe göre ne giyeceğine karar veren bir kişi ile hava durumu raporunu inceleyip öğleden sonra yağacak yağmura göre plan yapan bir kişinin gün içinde yaşayacakları deneyimlerin birbirinden farklı olacağını tahmin edebiliriz.
İşimizi geliştirirken ya da yatırım yaparken en doğru adımları atmak için ihtiyaç duyduğumuz finansal analizi de en basit haliyle işletmelerin, projelerin ya da bütçelerin hava durumu olarak nitelendirebiliriz. Bu yazımızda, verileri anlamlı bilgilere dönüştürmemizi sağlayan finansal analiz konusuna odaklanacağız. Finansal analizin amacını, finansal tabloları ve türlerini, analiz yöntemlerini ve bir finansal analiz sürecinin nasıl işlediğini adım adım ele alacak, doğru finansal kararların arkasındaki stratejik düşünce sürecini keşfedeceğiz.
Finansal Analiz Nedir?
Finansal analiz işletmelerin, projelerin, bütçelerin ve finansla ilgili diğer işlemlerin performansını, uygunluğunu ve risklerini ölçmek için finansal tabloları kullanarak yapılan bir değerlendirme sürecidir.
Ekonomik eğilimleri değerlendirmek, mali politikaları belirlemek, ticari faaliyetler için uzun vadeli planlar oluşturmak ve yatırım yapılacak proje veya şirketleri belirlemek için kullanılan finansal analiz; gelir tabloları, bilançolar, nakit akış tabloları gibi önemli girdilerin ve verilerin sentezi yoluyla yapılır.
Finansal analiz hem dahili hem de harici olarak yapılabilir. Kurumsal finansman kapsamında yürütülen dahili finansal analizler geçmiş eğilimlerin değerlendirilmesini sağlar; yatırımlar, büyüme stratejileri gibi önemli kararlar için gerekli olan yol haritasının oluşturulmasına rehberlik eder. Dışarıdan yürütülen finansal analizler ise yatırımcıların mümkün olan en iyi yatırım fırsatlarını belirlemesinde yardımcı olabilir.
Finansal Analizin Amacı Nedir?
Finansal analiz; şirketlerin, yatırımcıların, finansal kurumların ve danışmanların doğru kararlar vermesi için kritik bir öneme sahiptir ve pek çok amacı vardır. Gelin, finansal analize neden ihtiyaç duyulduğunu maddeler halinde özetleyelim:
- Finansal analiz şirketlerin finansal durumunu ve performansını değerlendirmemizi ve mevcut durumu en doğru şekilde anlamamızı sağlar.
- Finansal analiz bir şirketin maruz kaldığı riskleri tanımlar ve analiz eder. Bu veriler riskleri en aza indirgemek veya yönetmek için stratejiler geliştirilmesinde yardımcı olur.
- Şirketlerin uzun vadeli hedeflerine ulaşmasını sağlamak için stratejik planlama süreçlerinin geliştirilmesine destek olur.
- Finansal analiz; bir şirketin yatırımcılar ya da finans kurumları gibi paydaşlarının doğru kararlar verebilmesi için gerekli bir araçtır. Yatırım kararları ve finansman tahsisleri finansal analiz yoluyla verilir.
- Şirketlerin geçmiş performansını izlememizi ve mevcut stratejilerinin etkinliğini değerlendirmemizi sağlar.
- Rakiplere kıyasla şirketin finansal performansını ve rekabet gücünü anlamamıza yardımcı olur.
- Hisse senedi almak isteyen yatırımcılara şirketin finansal varlığı hakkında bilgi verir.
- Sağlıklı finansal analiz için finansal raporlama standartlarına uygunluk önemlidir. Bu da yasal ve düzenleyici gereksinimlerin karşılanmasını sağlar.
Finansal Tablo Nedir?
Finansal tablolar uluslararası kabul görmüş muhasebe standartlarına göre hazırlanan, bir şirketin finansal performansını farklı açılardan anlamamıza ve değerlendirmemize olanak sağlayan belgelerdir.
Farklı türlerde hazırlanan finansal tablolar bir şirketin mali durumu hakkında net veriler sunar. Bu veriler yatırım yapma, kredi verme, iş birliği yapma ya da hisse senedi satın alma gibi kararlar için temel oluşturur.
Finansal tablolar performans değerlendirmesi açısından da önemlidir. Kârlılık, büyüme oranları, likidite durumu ve diğer performans göstergeleri bir şirketin ne kadar etkili bir şekilde yönetildiğini belirlememizde yardımcı olur.
Finansal tabloların düzenli olarak açıklanması kurumsal şeffaflığı artırır ve paydaşların güvenini sağlar, şirketin itibarını artırır.
Finansal Tablo Türleri Nelerdir?
En yaygın kullanılan finansal tablo türleri şunlardır:
Bilanço (Varlık) Tablosu
Bilanço tablosu kurumların belirli bir tarihteki varlıklarını, borçlarını ve öz kaynaklarını gösteren finansal tablodur. Varlıklar kurumun sahip olduğu veya gelecekte fayda sağlayacak olan ekonomik kaynakları, borçlar ödemekle yükümlü olduğu veya gelecekte kaynak çıkışı yaratacak olan yükümlülükleri ifade eder. Öz kaynaklar ise kurumun sahiplerine ait olan varlıklar veya sermayedir. Bilanço tablosunda varlıklar ile borçlar ve öz kaynaklar arasında bir eşitlik vardır. Yani borçların ve öz kaynakların toplamı varlıklara eşittir. Bilanço tablosu bir şirketin finansal sağlığını, likidite durumunu ve borçlara karşı mali gücünü değerlendirmek açısından önemlidir.
Gelir (Kâr-Zarar) Tablosu
Gelir tablosu, kurumların belirli bir dönemdeki gelirlerini, giderlerini ve kârını gösteren finansal tablodur. Gelirler kurumun mal veya hizmet satışından elde ettiği hasılatı, giderler maliyetleri ifade eder. Kâr ise gelirler ile giderler arasındaki farktır. Gelir tabloları kurumların kârlılığı, verimliliği ve büyümesi gibi önemli değerlendirmeleri yapmamıza olanak sağlar.
Nakit Akış Tablosu
Nakit akış tablosu kurumların belirli bir dönemdeki nakit girişlerini ve çıkışlarını gösteren finansal tablodur. Nakit akış tablosu; işletme faaliyetlerinden kaynaklanan nakit akışı, yatırım faaliyetlerinden kaynaklanan nakit akışı ve finansman faaliyetlerinden kaynaklanan nakit akışı olmak üzere üç bölümden oluşur:
İşletme faaliyetleri kurumun ana faaliyet alanı ile ilgili olan nakit hareketleridir. Yatırım faaliyetleri kurumun uzun vadeli varlık alımı veya satımı ile ilgili olan nakit hareketlerini gösterir. Finansman faaliyetleri ise kurumun borç alımı veya ödemesi, sermaye artırımı veya azaltımı gibi öz kaynak ile ilgili olan nakit hareketleridir.
Nakit akış tablosundan elde edilen veriler bize; bir kurumun nakit yaratma kapasitesi, nakit ihtiyacı ve nakit yönetimi hakkında önemli bilgiler sağlar.
Bunların yanı sıra; Fon Akış Tablosu, Net İşletme Sermayesindeki Değişim Tablosu, Kâr Dağıtım Tablosu ve Öz Kaynaklar Değişim Tablosu gibi farklı finansal tablo türleri de vardır.
Finansal Analiz Türleri Nelerdir?
Finansal analiz geniş bir yelpazede farklı türlerde ve yöntemlerde yapılır. Farklı finansal analiz türlerine ihtiyaç duyulmasının nedeni, her analiz türünün farklı bir bakış açısı sağlaması ve farklı karar verme süreçlerine katkıda bulunmasıdır. Dilerseniz
Finansal Analiz Türleri başlıklı yazımızı da okuyabilir, konu hakkında daha çok bilgi sahibi olabilirsiniz.
Finansal analiz türlerini aşağıdaki gibi sınıflandırabiliriz:
-
Analize Konu olan Kişiye/Kuruma Göre Finansal Analizler
-
Finansal Tablo Kapsamına Göre Finansal Analizler
- Statik Analiz
- Dinamik Analiz
-
Amacına Göre Finansal Analizler
- Yönetim Analizleri
- Kredi Analizleri
- Yatırım Analizleri
-
Temel Finansal Analiz Türleri
- Yatay Analiz
- Dikey Analiz
- Oran Analizi
- Trend Analizi
Finansal Analizin Aşamaları Nelerdir?
Finansal analiz, uzmanlık ve deneyim isteyen karmaşık bir süreçtir. Ancak doğru, tutarlı ve yol gösteren analizler yapmak için aslında hemen hepimizin aşina olduğu temel aşamaların takip edilmesi gerekir. Şimdi gelin bu aşamalara bir göz atalım:
Veri Toplama ve Hazırlama
Finansal analizin ilk ve en önemli adımı, doğru ve alakalı verilerin toplanması ve hazırlanmasıdır. Öncelikle finansal tablolar, ekonomik göstergeler, sektör raporları gibi veri kaynakları belirlenir. Finansal verilere ulaşıldıktan sonra bu verilerin analize uygun hale getirilmesi gerekir. Bu süreçte verilerin temizlenmesi, düzenlenmesi, gruplanması ve standartlaştırılması gibi işlemler yapılır. Veri toplama ve hazırlama aşaması, finansal analizin başarısı için kritik önem taşır. Doğru veriler daha doğru ve güvenilir sonuçlara ulaşmanın anahtarıdır.
Verilerin Analizi
Veriler hazırlandıktan sonra finansal analizin asıl kısmına geçilir. Bu aşamada, toplanan verilerin çeşitli yöntemlerle incelenmesi ve değerlendirilmesi yapılır. Bu yöntemlerden en yaygın olanı finansal rasyoların hesaplanmasıdır. Finansal rasyolar, işletmenin kârlılık, likidite, borçluluk, faaliyet etkinliği ve piyasa değeri gibi farklı yönlerini ölçmek için kullanılır. Finansal rasyoların yanında trend analizi, karşılaştırmalı analiz, duyarlılık analizi gibi diğer yöntemler de kullanılabilir.
Raporlama ve Yorumlama
Verilerin analizi tamamlandıktan sonra, elde edilen sonuçların raporlanması ve yorumlanması gerekir. Bu aşamada analiz edilen işletmenin finansal durumu, performansı ve riskleri hakkında net, anlaşılır ve objektif bir şekilde bilgi verilir. Raporda analizin güçlü ve zayıf yönleri, kısıtları ve önerileri de belirtilir.
Finansal Analiz Nasıl Yapılır?
Bu noktada verilerin analizi aşamasını biraz daha detaylandırmamız,
finansal rasyo kavramına daha yakından bakmamız yerinde olabilir.
Finansal Rasyoların Hesaplanması
Finansal rasyo, bir şirketin mali durumunu veya performansını değerlendirmek için kullanılan bir ölçüm yöntemidir. Bu ölçüm, iki veya daha fazla mali tablo kalemini birbirine oranlayarak gerçekleştirilir. Finansal rasyoların hesaplanması için öncelikle işletmenin finansal tablolarından ilgili veriler seçilir. Örneğin, kârlılık rasyolarını hesaplamak için gelir tablosundaki gelir ve gider kalemleri kullanılır. Daha sonra, bu veriler arasında mantıklı bir ilişki kurulur ve son olarak elde edilen rasyo değerleri yorumlanır.
Finansal Verilerin Analizi
Finansal verilerin analizi için ise daha geniş bir perspektiften bakmak gerekir. Bu aşamada, finansal rasyoların yanında diğer yöntemler de kullanılır. Örneğin trend analizi ile işletmenin finansal verilerinin zaman içindeki değişimi incelenir. Karşılaştırmalı analiz ile işletmenin sektör ortalamaları, rakipleri veya hedefleri ile karşılaştırması yapılır. Duyarlılık analizi ile işletmenin farklı senaryolara göre nasıl etkileneceği tahmin edilir.
Finansal Analizi Kimler Kullanır?
Finansal analiz işletmelerin finansal durumunu, performansını ve risklerini değerlendirmek için farklı paydaşlar tarafından kullanılır. Bu paydaşlar arasında şunlar sayılabilir:
İşletme Yöneticileri
İşletme yöneticileri, finansal analiz kullanarak işletmenin mevcut durumunu ve gelecek potansiyelini anlamaya çalışırlar. Finansal analiz, yöneticilere işletmenin güçlü ve zayıf yönlerini, fırsat ve tehditlerini gösterir. Böylece, yöneticiler işletmenin stratejik hedeflerine ulaşması için gerekli kararları doğru zamanda ve doğru şekilde alabilirler.
Yatırımcılar
Finansal analiz, yatırımcıların bilginin gücünü kullanarak rasyonel yatırım yapmalarını sağlayan en önemli araçtır. Yatırımcıların şirketleri değerlendirmesini sağladığı gibi risk değerlendirmesi yapmalarına, yatırım fırsatları bulamalarına, yatırım stratejileri geliştirmelerine de yardımcı olur.
Bankalar ve Kredi ya da Finansman Sağlayan Kuruluşlar
Bankalar ve kredi ya da finansman sağlayan kuruluşlar, finansal analizleri kullanarak işletmelerin kredi veya finansman alabilme kapasitesini ve geri ödeme gücünü değerlendirirler. Finansal analiz, bu kuruluşlara işletmenin likidite, borçluluk, faaliyet etkinliği ve nakit akışı gibi kriterleri hakkında bilgi verir.
Finansal Danışmanlar
Finansal danışmanlar, kurumlara ve kişilere yatırım danışmanlığından risk yönetimine kadar çok sayıda finansal konuda uzmanlık hizmeti verir ve bu hizmetlerin kilit noktasını finansal analizler oluşturur. Müşteri ihtiyaçlarının belirlenmesi, yatırım kararlarının verilmesi, finansal planlama, performans değerlendirme işlemlerinin doğru ve etkin olarak yönetilmesinde finansal analiz temel araçtır.
Finansal Analiz Programı Nedir?
Finansal analiz programı; bir işletmenin finansal performansını, durumunu ve risklerini değerlendirmek için kullanılan yazılımlardır. Bu programlar finansal verileri otomatik olarak toplayabilir, analiz edebilir ve görselleştirebilir. Bu da finansal analistlerin ve yatırımcıların daha hızlı, daha kolay ve daha doğru bilgi edinmelerine yardımcı olur.
Finansal analiz için kullanılan programlar arasında şunlar sayılabilir:
-
Excel: Microsoft tarafından geliştirilen ve en yaygın kullanılan elektronik tablo programıdır. Excel ile finansal verileri girebilir, düzenleyebilir, hesaplayabilir, grafiklerle gösterebilir ve analiz edebilirsiniz.
-
QuickBooks: Intuit tarafından geliştirilen, küçük ve orta ölçekli işletmeler için tasarlanmış bir muhasebe ve finans yönetimi programıdır. QuickBooks ile faturaları oluşturabilir, ödemeleri takip edebilir, stokları yönetebilir, maliyetleri kontrol edebilir ve finansal raporlar alabilirsiniz.
-
Xero: Xero Limited tarafından geliştirilen, bulut tabanlı bir muhasebe ve finans yönetimi programıdır. Xero ile banka hesaplarınızı senkronize edebilir, faturaları gönderebilir, alacakları tahsil edebilir, bütçe planlayabilir ve finansal raporlar alabilirsiniz.
-
SAP: SAP SE tarafından geliştirilen ve büyük ölçekli işletmeler için tasarlanmış bir kurumsal kaynak planlama (ERP) programıdır. SAP ile finansal muhasebe, maliyet muhasebesi, bütçeleme, denetim, vergi, risk yönetimi gibi işlevleri gerçekleştirebilir ve finansal raporlar alabilirsiniz.
Finansal Analiz Programının Faydaları Nelerdir?
Finansal analiz programları, verileri bir araya getirmeyi ve raporlamayı kolaylaştıran çok sayıda avantaja sahiptir. Bu avantajların birkaçını şöyle sıralayabiliriz:
- Finansal verilerin doğruluğunu ve güvenilirliğini arttırır.
- Finansal verilerin karşılaştırılmasını ve yorumlanmasını sağlar.
- Finansal performansın izlenmesini ve değerlendirilmesini sağlar.
- Finansal durumun analiz edilmesini ve risklerin belirlenmesini sağlar.
- Finansal hedeflerin belirlenmesini ve stratejilerin oluşturulmasını sağlar.
- Finansal karar verme sürecine katkı sağlar.
Finansal Analiz Uzmanı Ne Yapar?
Buraya kadar finansal analizin öneminden, yöntemlerinden, analiz yapmamızı kolaylaştıran yazılımlardan bahsettik. Ancak finansal analiz süreçlerinin etkin bir şekilde yürütülmesi ve yorumlanmasında en kritik rol hiç şüphesiz finansal analiz uzmanlarına ait. Güçlü analitik becerilere ve gerekli sertifikasyonlara sahip olan finansal analiz uzmanları, yatırımcılara ve diğer finansal paydaşlara bilinçli kararlar vermeleri için ihtiyaç duydukları bilgileri sağlar. Piyasa araştırması, risk ve portföy yönetimi gibi farklı uzmanlık alanları olsa da genel olarak finansal analiz uzmanlarının görevlerini aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:
- Finansal raporları hazırlar ve sunar.
- Finansal oranları hesaplar ve yorumlar.
- Finansal trendleri belirler ve izler.
- Finansal senaryolar, simülasyonlar oluşturur.
- Finansal riskleri tespit eder ve öneriler sunar.
- Finansal hedefleri belirler ve performansı ölçer.
- Finansal stratejiler geliştirir ve uygular.
- Finansal karar verme sürecine katılır ve destekler.
Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti, yetkili kuruluşlar tarafından kişilerin risk ve getiri tercihleri dikkate alınarak kişiye özel sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler ise genel niteliktedir. Bu tavsiyeler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir. İşbu blog sayfası aracılığı ile sunulan tavsiyelere dayanarak alınan/alınacak yatırım kararlarının ve yapılan/yapılacak alım satım vb. işlemlerinden ve bu işlemlerin olası neticelerinden Türkiye Finans Katılım Bankası AŞ herhangi bir surette sorumlu değildir.