“Finansal Analiz: Finansal Durum Değerlendirmesi ve Veri Analizi” başlıklı yazımızda finansal analizin amacını, finansal tabloların önemini ve analiz süreçlerini ele almıştık. Bu yazıda ise bir adım daha ileri giderek farklı finansal analiz türlerine göz atacağız.
Neden farklı finansal analiz türlerine ihtiyaç duyuyoruz? Aslında yanıt oldukça basit; her bir analiz türü şirketin farklı bir yönüne ışık tutar ve farklı perspektiflerin ışığında bize daha kapsamlı bir değerlendirme yapma imkânı sunar. Bu durumu tıpkı bir doktorun hastasının durumunu sağlıklı değerlendirmesi ve doğru teşhis koyabilmesi için uyguladığı farklı testlere benzetebiliriz.
Finansal analizler; finansal verilerin çeşitliliğine, finansal analizin kim tarafından yapıldığına, finansal tabloların kapsamına, analizin yapılma amacına göre sınıflandırılabilir. Şimdi, her biri farklı bir bakış açısı sağlayan ve farklı karar verme süreçlerine katkıda bulunan finansal analiz türlerini yakından inceleyelim.
Finansal Tablo Kapsamına Göre Finansal Analizler Nelerdir?
Finansal analiz yapılırken kullanılan tabloların kapsamında göre
statik analiz ve
dinamik analiz olmak üzere iki farklı analiz türü kullanılır.
Statik Analiz
Statik analiz, işletmenin belirli bir dönemine ait finansal tablolarının analiz edilmesidir. Genellikle bilanço gibi statik nitelikli finansal tablolar üzerinden yapılan statik analiz, cari faaliyet dönemi için işletmenin mali durumunu ve faaliyet sonuçlarını gösterir. İşletmenin likidite, varlık kullanımındaki verimlilik, kârlılık ve finans yapısı konusunda önemli bilgiler edinmemizi sağlar. Statik analiz, yapılacak diğer geniş kapsamlı analizlerin ilk ayağı ve önemli bir parçası olarak kabul edilir. Statik analiz yapılırken oranlar, dikey yüzdeler ve diğer analitik tekniklerden yararlanılır.
Dinamik Analiz
Dinamik analiz yöntemini statik analizden ayıran en önemli özellik işletmenin birden fazla döneme ait finansal tablolarını karşılaştırmasıdır. Dinamik analiz genellikle birbirini takip eden dönemler baz alınarak yapılır. İşletmenin cari dönem bilgileri geçmiş dönem verileriyle, plan ve bütçe hedefleri sektör ya da benzer işletmelerle karşılaştırılır.
Dinamik analiz yöntemiyle yapılan karşılaştırmalar, işletmenin dönemler boyunca gösterdiği değişimi ortaya koyması ve gelecek dönemlere ilişkin tahmin yapılmasına olanak sağlaması açısından önemlidir.
Amacına Göre Finansal Analiz Türleri Nelerdir?
Yönetim analizleri,
kredi analizleri ve
yatırım analizleri; finansal tabloların hangi amaçla incelendiğine bağlı olarak kullanılan üç finansal analiz türüdür.
Yönetim Analizleri
Yönetim analizleri kurumların kendi finansal tablolarını stratejik karar verme, planlama, bütçeleme, kontrol ve denetim amaçlarıyla incelediği analizlerdir ve bu yönüyle iç analiz niteliğindedir. Yönetim analizi yapılırken hem statik hem de dinamik analiz yöntemleri kullanılır. Her türlü finansal tablo ve dökümlerden yararlanılarak geçmiş durum ve içinde bulunulan durum mukayese edilir ve değerlendirilir. İşletmenin verimliliği, kârlılığı, likiditesi ve finansal durumu hakkında saptamalar yapılır. Elde edilen sonuçlar işletmenin kontrolünün ve planlamalarının daha etkin şekilde yapılmasını sağlar.
Kredi Analizleri
Kredi analizleri, işletmenin kredi talebinde bulunduğu banka ve benzeri finansal kuruluşlar tarafından yapılan analizlerdir. Amacı işletmenin finansal durumunu ve borç ödeme gücünü tespit etmektir. Temel amaçları farklı olsa da işletmeye kredili mal satan tedarikçilerin yaptıkları analizler de benzer özellikler taşır. Her ikisi de alacaklı oldukları işletmenin borç ödeme gücüyle ilgilenir. Kredi analizlerinde işletmenin dönen varlıkları ve kısa vadeli yabancı kaynakları arasındaki ilişkilerin yanı sıra; dönen varlıkların yapısı ve finansman yöntemleri üzerinde durulur. Ayrıca işletmenin kârlılığı, alacakların ve stokların devir hızı da göz önüne alınır.
Yatırım Analizleri
Yatırım analizleri bir işletmenin gelecekteki kârlılık potansiyelini ve yeterliliğini tespit etmek amacıyla; işletmenin mevcut ortakları, işletmeye gelecekte ortak olmayı düşünenler, işletmeye uzun vadeli fon sağlayan ya da sağlamayı düşünenler tarafından yapılır.
İşletmeye ortak olanlar ya da ortak olmayı düşünenler; yatırım analizi yoluyla işletmenin sürekliliği, güvencesi, kârlılığı, gelecekteki kazanç gücü, hisse senetlerinin değerleri, kâr dağıtım politikası gibi verilerle ilgilenirler. İşletmeye uzun vadeli fon sağlamış ya da sağlayacak olanların odak noktası ise işletmenin borç ödeme gücüdür.
Yatırım analizlerinin sağlıklı yapılması sermaye piyasasının gelişmesi açısından son derece önemlidir. Doğru yatırım kararları, başarılı yatırım analizleri ile verilebilir.
Analizi Yapanın Durumuna Göre Finansal Analizler Nelerdir?
Analizi yapan kişi ya da kurumun, analize konu olan kurumla ilişkisini göz önüne aldığımızda iç analiz ve dış analiz olmak üzere iki temel finansal analiz türü ile karşılaşırız.
İç Analiz
İç analiz işletme bünyesinde görev alan analistler, yöneticiler ya da iç denetmenler tarafından yapılan finansal analiz türüdür. İç analiz yapılırken işletmenin dış kullanıma da açık olan tüm finansal tablolarının yanı sıra işletmede mevcut tüm belge ve bilgiler kullanılır. Böylece işletmenin kârlılığı, verimliliği, finansal yapısı detaylı bilgilere dayanılarak ortaya konabilir.
İç analiz sürecinde standart finansal tabloların yanı sıra işçilik, malzeme kullanım verimliliği, kapasite kullanımı, çalışan devir hızı, müşteri memnuniyeti, pazar dağılım analizleri gibi detaylı performans ölçüm yöntemleri de kullanılır.
Dış Analiz
Dış analiz işletmeyle ilgisi olan kredi kurumları, yatırımcılar, tedarikçiler, müşteriler, rakipler ya da düzenleyici kurumlar gibi dış paydaşlar tarafından yapılır. Dış analiz yapılırken işletmenin kamuoyu ile paylaşmış olduğu finansal tablolar ve veriler kullanılır.
Finansal Piyasaları Okumanın İki Anahtarı: Temel Analiz ve Teknik Analiz
Yatırım yaparken doğru adımları atabilmek için finansal analizlerin ne kadar önemli ve gerekli olduğundan bahsetmiştik. Bilinçli yatırım kararları verebilmek için piyasaları
"okumak" gerektiğini defalarca duyduğunuza eminiz. Peki, piyasalar nasıl okunur? İşte bu noktada karşımıza iki önemli kavram çıkıyor:
Temel analiz ve
teknik analiz. Şimdi bu iki kavrama ve en çok kullandıkları finansal analiz yöntemlerine göz atalım.
Temel Analiz Nedir?
Temel analiz bir şirketin gerçek değerini anlamak için finansal tablolar, endüstri analizleri, ekonomik göstergeler ve diğer çeşitli makroekonomik faktörleri inceleyen bir yöntemdir. Bu analiz türü şirketin uzun vadeli potansiyelini ve hisse senedinin adil değerini belirlemeye odaklanır. Temel analizde dikkate alınan faktörler arasında şirketin gelirleri, kâr marjları, büyüme oranları, borç düzeyleri ve piyasa konumu bulunur.
Teknik Analiz Nedir?
Teknik analiz ise fiyat hareketlerini ve işlem hacimlerini inceleyerek gelecekteki piyasa trendlerini tahmin etmeye çalışır. Bu yaklaşım geçmiş piyasa verilerinin gelecekteki fiyat hareketlerini belirlemede yardımcı olabileceği varsayımına dayanır. Teknik analistler, grafikler ve çeşitli göstergeler kullanarak destek ve direnç seviyelerini, trend çizgilerini ve fiyat örüntülerini belirlerler.
Her iki analiz türü de yatırımcılara farklı bakış açıları sunar ve genellikle birbirlerini tamamlayıcı olarak kullanılır. Temel analiz bir yatırımın sağlam temeller üzerine kurulu olup olmadığını değerlendirirken, teknik analiz piyasa duyarlılığını ve trendleri yorumlamaya yardımcı olur.
Temel ve Teknik Analiz Yaparken Kullanılan Analiz Türleri Nelerdir?
Yatay Analiz Nedir?
Yatay analiz, bir şirketin mali durumunu ve faaliyet sonuçlarını zaman içinde karşılaştırmalı olarak inceleyen bir finansal analiz yöntemidir. Bu analiz yöntemi farklı yıllar arasında bir şirketin durumundaki değişiklikleri ve gelişimi net bir şekilde görmemizi sağlar. Ayrıca şirketin güçlü ve zayıf yönlerini belirlememize, gelecekteki performansını tahmin etmemize yardımcı olur. Yatay analiz yaparken genel olarak trend analizi ve karşılaştırmalı tablolar analizi yöntemleri kullanılır.
Dikey Analiz Nedir?
Dikey analiz, bir şirketin mali durumunu ve faaliyet sonuçlarını tek bir dönem için kalemlerin toplam tutarına oranlayarak inceleyen bir finansal analiz yöntemidir. Şirketin her bir kaleminin ne kadar önemli olduğunu ve toplam tutara ne kadar katkıda bulunduğunu görmemizi sağladığı için oldukça önemlidir. Dikey analizde her bir kalemin tutarı toplam tutara oranlanır ve yüzdesel olarak ifade edilir.
Trend Analizi Nedir?
Trend analizi bir işletmenin mali tablolarındaki değişimleri uzun bir zaman dilimi içinde izleyerek geleceğe yönelik tahminler yapmak için kullanılan bir yöntemdir. Trend analizi, mali tablolardaki kalemlerin geçmiş dönemlerdeki değerlerine göre artış veya azalış eğilimini gösteren grafikler veya tablolar oluşturarak yapılır ve işletmenin büyüme hızını, kârlılık potansiyelini ve risk seviyesini belirlememizi sağlar.
Oran Analizi Nedir?
Oran analizi bir işletmenin mali tablolarından elde edilen sayısal değerlerin birbirine bölünmesiyle oluşturulan oranların incelenmesi yöntemidir. İşletmenin kârlılık, likidite, borçluluk, faaliyet verimliliği ve piyasa değeri gibi farklı yönlerini değerlendirmek için kullanılır. Oran analizi sonucunda elde edilen oranlar sektör ortalamaları veya benzer işletmelerle karşılaştırılarak yorumlanır.
Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti, yetkili kuruluşlar tarafından kişilerin risk ve getiri tercihleri dikkate alınarak kişiye özel sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler ise genel niteliktedir. Bu tavsiyeler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir. İşbu blog sayfası aracılığı ile sunulan tavsiyelere dayanarak alınan/alınacak yatırım kararlarının ve yapılan/yapılacak alım satım vb. işlemlerinden ve bu işlemlerin olası neticelerinden Türkiye Finans Katılım Bankası AŞ herhangi bir surette sorumlu değildir.