Devlet tarafından sağlanan sosyal güvenlik programının bir parçası olan iş göremezlik ödemesi; rapor parası, rapor ücreti, hastalık parası, rapor ödemesi gibi isimlerle de biliniyor. Bu yazımızda çalışan haklarının korunması, iş kazaları, meslek hastalıkları veya sağlık sorunları gibi durumlarda çalışanların maddi olarak desteklenmeleri açısından önem taşıyan “iş göremezlik ödemesi” hakkında bilmeniz gerekenleri bir araya getirdik.
İş Göremezlik Ödemesi Nedir?
İş göremezlik ödemesi; çalışanların hastalık, iş kazası, meslek hastalığı ya da analık gibi geçici olarak iş yapamaz duruma gelmeleri halinde yaşayacakları gelir kaybının önüne geçmek için SGK tarafından yapılan sigorta ödemesidir. Sigortalı çalışanın geçici olarak işe devam edemeyeceği bu durumlarda maaş ödemeleri işveren değil SGK tarafından yapılır.
Bu ödemeler bazen mahsuplaşma yoluyla da gerçekleşebilir. Çalıştığınız kurum ve SGK arasında imzalanmış bir mahsuplaşma protokolü varsa raporlu olduğunuz süre boyunca ödemeniz şirketiniz tarafından yapılır ve ardından SGK tarafından şirketinizin prim borçlarından mahsup edilir.
İş Göremezlik Raporu Nedir?
İş göremezlik raporu, Sosyal Güvenlik Kurumuna bağlı bir çalışanın iş kazası, meslek hastalığı, genel sağlık sorunları ya da analık nedeniyle çalışamadığı dönemlerde, yetkili hekim veya sağlık kurulu tarafından verilen rapordur. Bu rapor, çalışanın iş göremezlik süresini belirler ve iş göremezlik ödemesinin alınmasını sağlar.
İş göremezlik süresi bir sağlık kurulundan aldığınız raporda uzman doktor veya heyet tarafından belirtilen istirahat sürenizi kapsar ve işvereniniz raporlu olduğunuz gün sayısı kadar maaşınızdan kesinti yapar. Bu noktada iş göremezlik ödemesi devreye girer, gelir kaybı nedeniyle mağduriyetinizi önlemek amacıyla SGK tarafından tarafınıza iş göremezlik ödemesi yapılır.
İş Göremezlik Raporu Nasıl Alınır?
İş göremezlik raporu Sağlık Bakanlığı tarafından yetkilendirilen hastanelerde uzman hekimler tarafından düzenlenir. Raporunuzu devlet ve üniversite hastanelerinden veya SGK anlaşmalı özel hastanelerden alabilirsiniz. Raporun geçerli olması ve rapor parasının hesabınıza yatması için son bir yıl içinde 90 gün prim yatırmış olma zorunluluğu vardır. Ancak bu şart, iş kazası nedeniyle rapor alan çalışanları kapsamaz. Ayrıca meslek hastalığı olan bir çalışanın, hastalığının uzman doktorlar tarafından raporlanması gerekir.
İş Göremezlik Ödemesi Alınan Haller Nelerdir?
İş göremezlik raporu alınan haller şunlardır:
- İş kazası
- Meslek hastalığı
- Hastalık hali
- Analık hali
İş Kazası Nedir?
Çalışma hayatında 5510 sayılı Kanunda sayılan hallerden birisiyle ilgili meydana gelen ve sigortalıyı bedenen veya ruhen engelli hale getiren olaylar iş kazası olarak tanımlanıyor.
5510 sayılı Kanunda iş kazası halleri, sigortalının işyerinde bulunduğu sırada; işveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle; bir işverene bağlı olarak çalışan sigortalının, görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda, hizmet akdi ile çalışan emziren kadın sigortalının, iş mevzuatı gereğince çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda; sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında; kendi adına ve hesabına bağımsız çalışıyorsa yürütmekte olduğu iş nedeniyle meydana gelen olaylar olarak sıralanıyor.
Meslek Hastalığı Nedir?
Meslek hastalığı, sigortalının çalıştığı veya yaptığı işin niteliğinden dolayı tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütülüş şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal engellilik halleri olarak tanımlanıyor. Bir olayın meslek hastalığı olarak kabul edilebilmesi için yetkili bir sağlık kurulundan heyet raporu düzenlenmesi, raporun ve ilgili tıbbi belgelerin Kurum Sağlık Kurulu tarafından incelenmesi ve tespit edilmesi gerekiyor.
Hastalık Hali Nedir?
Sigortalıların, iş kazası ve meslek hastalığı dışında kalan ve iş göremezliğine neden olan rahatsızlıklarının tümü hastalık hali olarak kabul ediliyor.
Analık Hali Nedir?
Sigortalı olarak çalışan kadının veya sigortalı erkeğin sigortalı olmayan eşinin, kendi çalışmalarından dolayı gelir veya aylık alan kadının ya da gelir veya aylık alan erkeğin sigortalı olmayan eşinin gebeliğinin başladığı tarihten itibaren; doğumdan sonraki ilk sekiz haftalık süreye kadar olan gebelik ve analık haliyle ilgili rahatsızlık ve engellik halleri analık hali olarak kabul ediliyor. Bu süre çoğul gebelik halinde on haftaya uzuyor.
Geçici İş Göremezlik Ödemesi Nasıl Alınır?
Geçici iş göremezlik ödenekleri SGK anlaşmalı banka şubeleri aracılığı ile yapılıyor. SGK tarafından yapılan son düzenlemeler kapsamında, rapor parası banka hesabına aktarıldığında çalışana SMS ile bilgilendirme de yapılıyor. Ancak SMS mesajı alabilmeniz için SGK web sayfası üzerinden E-SGK/SMS Bilgilendirme menüsüne giriş yapmanız, “Bilgi Giriş ve Güncelleme” seçeninden cep telefonunuzu sisteme tanımlatmanız gerekiyor. İş göremezlik ödemenizin durumunu ve ödeme miktarını ise
e-devlet üzerinden sorgulayabiliyorsunuz.
3 Günlük İş Göremezlik Raporunun Kaç Günü Ödenir?
SGK’dan geçici iş göremezlik ödemesi almanız için rapor aldığınız gün sayısının iki günden fazla olması gerekiyor. SGK, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 18. maddesi gereği, raporlu olunan 3. gün ve sonrası için rapor parası ödemesi yapıyor. Yasal olarak işverenin ilk iki gün için ödeme yapması zorunluluğu bulunmuyor. Ancak toplu iş sözleşmesi ile kazanılmış böyle bir hak varsa ya da işyeri uygulaması gereği iki gün için kesinti yapılmıyorsa rapor sürenizin ilk iki günü için işyerinizden ödeme almanız da mümkün. Eğer üst üste ikişer gün rapor aldıysanız, iş göremezlik ödemesi hakkından yararlanabilmeniz için alınan raporların birbiri ile bağlantılı olması gerekiyor.
İş Göremezlik Ödemesi Ne Zaman Yatar?
İş göremezlik ödemesi, raporun SGK’ya bildirilmesinin ardından ortalama 15 gün içinde anlaşmalı bankaların herhangi bir şubesinden çekilecek şekilde çalışanın hesabına yatırılıyor.
Geçici İş Göremezlik Ödemesi Nasıl Hesaplanır?
İş göremezlik raporu alan bir kişinin, raporlu olduğu her bir gün için ne kadar ödenek alacağını hesaplamak için aşağıdaki kriterler göz önüne alınıyor:
- Raporun alındığı tarihten önceki son 12 aydaki son üç aylık prime esas kazanç toplamı (Bu dönem içinde hak edilmiş olan prim ve ikramiyeler de hesaba dahil edilir)
- Son üç aylık prim gün sayısının toplamı
- Raporlu olunan gün sayısı
- (İş kazaları ve meslek hastalıklarında raporlu olunan günlerin tamamı hesaplamaya dahil ediliyor. Hastalık halinde ise ilk iki günün hesaplamadan çıkarılması gerekiyor.)
Günlük gelir hesaplaması son üç aylık prime esas kazanç toplamının son üç aylık prim gün sayısına bölünmesi ile yapılıyor. Alınacak rapor ücreti; yatarak tedavilerde günlük kazancın yarısı, ayakta tedavilerde ise günlük kazancın üçte ikisi olarak uygulanıyor. Bu nedenle yatarak tedavi için sonucu ikiye bölmeniz, ayakta tedavi için sonucu üçe bölüp ikiyle çarpmanız gerekiyor.
Örnek vermemiz gerekirse;
10.000 TL brüt maaşa ve 90 gün prim/gün sayısına sahip bir çalışan için:
3 aylık prime esas kazanç: 30.000 TL
Günlük prime esas kazanç: 30.000/90=333 TL
Günlük yatarak tedavi ödemesi: 333/2=166,50 TL
Günlük ayakta tedavi ödemesi: 333/30=111 TL 111x2=222 TL olarak hesaplanıyor.
İş göremezlik ödemeleri
sigorta primi yatırılan çalışanlara SGK tarafından yapılmaktadır.
Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti, yetkili kuruluşlar tarafından kişilerin risk ve getiri tercihleri dikkate alınarak kişiye özel sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler ise genel niteliktedir. Bu tavsiyeler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir. İşbu blog sayfası aracılığı ile sunulan tavsiyelere dayanarak alınan/alınacak yatırım kararlarının ve yapılan/yapılacak alım satım vb. işlemlerinden ve bu işlemlerin olası neticelerinden Türkiye Finans Katılım Bankası AŞ herhangi bir surette sorumlu değildir.