Güzel bir akşam yemeği yediniz, ödemenizi kredi kartınızla yapmak istediğinizi belirttiniz ve kartınızı POS cihazına okuttunuz. Ödeme onayını ekranda görene kadar geçirdiğiniz o bir kaç saniyede aslında farklı adımlardan oluşan bir onay sürecinin başladığını ve hızla tamamlandığını biliyor muydunuz? Bu yazımızda finansal güvenliğin sağlanması ve işlemlerin sorunsuz bir şekilde yürütülmesi için kritik öneme sahip bir onay mekanizması olan “provizyon” sürecinden bahsedecek, provizyon çeşitleri ve bekleyen provizyon hakkında bilmeniz gereken temel bilgileri detaylı bir şekilde ele alacağız.
Provizyon Nedir?
Finans ve bankacılık alanında kullanılan bir terim olan provizyon;
kredi kartı ve
banka kartı ile yapılan ödemelerin güvenle gerçekleşebilmesi için uygulanan bir ön onay sürecidir. Ödeme işleminiz sırasında bankanız kartınızın geçerli olup olmadığını ve limit bilgilerinizi kontrol eder, sorun olmadığı takdirde ödemenizi onaylar. Provizyon işlemi sırasında, işlem miktarı kadar tutar hesabınızda geçici olarak bloke edilir. Bloke edilen tutar işleminizin onaylanmasının ardından tahsil edilir.
Provizyon kelimesi aynı zamanda bir çekin maddi karşılığını ifade etmek için de kullanılır ve çekin tahsil edilmesinden önce provizyon alınması zorunlu bir işlemdir. Bu sayede dolandırıcılık risklerinin önüne geçmek hedeflenir.
Provizyon Kelimesinin Kökeni ve Anlamı Nedir?
Provizyon kelimesi, Fransızca
"provision" kelimesinden Türkçeye geçmiştir. Bu kelime Latince
"providere" fiilinden türemiştir ve
"önceden sağlamak, tedarik etmek" anlamına gelir.
Provizyonun Amacı Nedir?
Provizyonun birincil amacı finansal işlemlerde güveni sağlamaktır. Provizyon işlemlerinde uygulanan onay mekanizması ödeme işleminin tüm taraflarını yani alıcı, satıcı ve bankayı usulsüz işlemlere karşı koruma altına alır. Provizyon süreci, çalıntı kredi kartı ile yapılan harcamaları ve hatalı POS işlemleri gibi durumlarda ödemenin güvenli bir şekilde iade edilmesine olanak sağladığı için son derece önemlidir.
Provizyon İşlemi Nasıl Çalışır?
Provizyon süreci, ödemenin onaylanıp onaylanmadığını belirleyen bir dizi işlem adımından oluşur. Sürecin temel adımları şöyledir:
-
İşlem Başlatma: Müşteri, satın aldığı ürün ya da hizmet karşılığında ödemesini kredi kartı ya da banka kartı ile gerçekleştirir. Satıcı, müşterinin kart bilgilerini ve ödeme tutarını
POS cihazı ya da sanal POS sistemi üzerinden bankaya iletir.
-
Bilgi Aktarma ve Kontrol: Banka, müşterinin kart bilgilerini ve işlem tutarını alır. Kartın geçerliliği, bakiye durumu ve günlük harcama limiti gibi bilgiler kontrol edilir. Dolandırıcılık riski ve diğer risk faktörleri değerlendirilir.
-
Onay veya Ret: Eğer tüm kontrollerden başarıyla geçilirse işlem onaylanır ve provizyon işlemi tamamlanır. İşlem onaylanmazsa provizyon talebi reddedilir ve işlem iptal edilir.
-
Sonuç Bildirimi: Satıcıya ve müşteriye işlemin onaylanıp onaylanmadığına dair bilgi verilir ve ödeme talebi ile ilgili işlem tamamlanır.
Provizyon Almak Ne Kadar Sürer?
Provizyon süreci genellikle birkaç saniye içinde tamamlanır. Ancak, bazı durumlarda işlem daha uzun sürebilir. Bu durum, internet bağlantısının hızı, bankaların sistem yoğunluğu, yapılan işlemin karmaşıklığı ya da farklı bir bankaya ait POS cihazının kullanılması gibi faktörlerden kaynaklanabilir ve iki güne kadar uzayabilir.
Provizyon Çeşitleri Nelerdir?
Online ödemelerin güvenliğini artırmak ve ödeme işleminin tüm taraflarını korumak için farklı provizyon çeşitleri bulunur. Her provizyon türü, ödeme işleminin belirli yönlerini güvence altına almaya yardımcı olur ve ödeme işleminin sorunsuz bir şekilde gerçekleşmesini sağlar. Yaygın olarak kullanılan provizyon türleri şunlardır:
-
Ön Provizyon (Pre-Authorization): Ön provizyon, ödeme işlemi sırasında kart limitinde belirli bir tutarın geçici olarak bloke edilmesidir.
-
Güvenlik Provizyonu: Ürün ya da hizmet bedelinin değişme ihtimalinin olduğu durumlarda kullanılır. Oteller ya da araç kiralama şirketleri, olası hasarları ya da beklenmedik masrafları karşılamak amacıyla güvenlik provizyonu alabilirler.
-
Chargeback Provizyonu: Müşteri tarafından itiraz edilen işlemler için kullanılan bir provizyon türüdür.
Bekleyen Provizyon Nedir?
Bekleyen provizyon ya da diğer adıyla açık provizyon, yaptığınız ödeme işleminin banka tarafından onay bekleyen ve hesaptan kesilmemiş tutarını ifade eder. Yaptığınız işlemlerin bekleyen provizyon olarak görülmesinin nedeni, kart ve limit bilgilerinizin banka tarafından kontrol edilme sürecinin devam etmesidir. İşleminiz iki güne kadar provizyonda kalabilir ve sorun görülmediği takdirde harcama olarak hesap hareketlerinize yansır.
Yaptığınız ödeme işlemi, hesap hareketlerinizde
“bekleyen provizyon” ya da
“açık provizyon” olarak göründüğü sürece iptal edilebilir. İşlem iptal edilirse bekleyen provizyon da iptal edilir ve bloke edilen tutar tekrar kullanılabilir hale gelir.
Bekleyen Provizyonun Önemi Nedir?
Bekleyen provizyonun önemini birkaç maddede açıklayabiliriz:
- Öncelikle, bekleyen provizyon önemli bir risk yönetim aracıdır. İşlemin gerçekleştiği anda ödeme tutarının geçici olarak rezerve edilmesini sağlar. Bu, satıcının ödeme alacağından emin olması ve müşterinin hesabındaki bakiyenin ödeme için yeterli kalması anlamına gelir.
- Bekleyen provizyon süreci, dolandırıcılık tespit sistemlerinin işlemi incelemesine olanak tanır. Şüpheli işlemler bu aşamada durdurulabilir veya işlem için daha fazla doğrulama istenebilir.
- Özellikle çevrimiçi ve telefonla yapılan işlemlerde, satıcıların işlemi tamamlamadan önce ek doğrulamalar yapabilmesi için zaman tanır. Bu, satıcıların yanlış veya hatalı işlemleri önlemelerine yardımcı olur.
- Bekleyen provizyon, hatalı işlem ya da ödeme anlaşmazlıkları ile ilgili sorunların daha hızlı çözülmesine olanak sağlar.
Provizyondaki İşlemler Kart Limitinden Düşer mi?
Bir kartla işlem yapıldığında işlem tutarı kart sahibinin hesabından hemen çekilmez. Bunun yerine, ödeme tutarı provizyona alınır ve geçici olarak bloke edilir. Bloke edilen tutar kartın kullanılabilir limitinden düşer. Bu uygulama, kart sahibinin işlem tutarını aşan yeni harcamalar yapmasını engeller. Satıcı işlemi tamamladığında provizyondaki tutar nihai işleme dönüştürülür ve kart hesabından çekilir. Eğer işlem herhangi bir sebeple tamamlanmazsa veya iptal edilirse provizyondaki tutar serbest bırakılır ve kart limitine geri eklenir.
Bekleyen Provizyon İptal Edilir mi?
Bekleyen provizyon geçerli bir sebep olduğu takdirde banka tarafından iptal edilebilir. Kredi kartının çalınmış olması, bilginiz dışında harcama yapılması, hatalı işlemler ya da provizyon süresinin dolması gibi nedenlerle bekleyen provizyon iptal edilirse işlem tutarı üzerindeki bloke kaldırılır ve tekrar kullanılabilir hale gelir. Provizyon iptalleri anında gerçekleşmeyebilir, sürecin takip edilmesi ve gerektiğinde banka ile iletişime geçilmesi önemlidir.
Provizyonda Olan İşlemler Nasıl Takip Edilir?
Provizyonda olan işlemlerinizi, tıpkı kredi kartınızla yaptığınız tüm işlemler gibi bankanızın mobil uygulaması ya da internet şubesi üzerinden takip edebilirsiniz. Açık provizyonlarınızı takip etmek hesabınızdan ne kadar tutarın bloke edildiğini ve provizyon süresini görmeniz açısından önemlidir. Böylece toplam borcunuz ve limitiniz arasındaki farkı da tespit edebilir ve harcamalarınızı daha doğru bir şekilde planlayabilirsiniz.
Provizyonlar Harcamalarda Ne Zaman Görünür?
Provizyonların harcamalarda görünmesi, bankaya ve kullanılan kart türüne bağlı olarak değişebilir. Ancak genel olarak işlem yapıldıktan hemen sonra görünür hale gelir. İşlem tamamlandığında kesinleşmiş harcama olarak hesap dökümünde yer alır.
Harcamalarda Provizyon Görünmemesi Ne Anlama Gelir?
Harcamalarda provizyonun görünmemesi genellikle ödeme sistemleri arasındaki geçici bir uyumsuzluktan kaynaklanır ve kısa sürede çözülür. Ancak bir ödeme talimatı verdiğiniz halde hesabınızdan para eksilmemişse ya de bekleyen provizyon olarak görünmüyorsa ikinci bir talimat vermeden önce bankanızla iletişime geçmeniz gerekir. Aksi takdirde her iki talimat da aktif olarak değerlendirilebilir ve aynı ödeme iki kez tahsil edilebilir.
Yurt dışı satışlarında ya da taraflardan birinin yurt dışındaki finans ve ödeme kuruluşlarıyla çalıştığı yurt içi ödemelerde de provizyon işlemi sisteme düşmeyebilir. Bu durumda da ilgili finans kuruluşlarıyla iletişime geçmeniz önemlidir.
Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti, yetkili kuruluşlar tarafından kişilerin risk ve getiri tercihleri dikkate alınarak kişiye özel sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler ise genel niteliktedir. Bu tavsiyeler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir. İşbu blog sayfası aracılığı ile sunulan tavsiyelere dayanarak alınan/alınacak yatırım kararlarının ve yapılan/yapılacak alım satım vb. işlemlerinden ve bu işlemlerin olası neticelerinden Türkiye Finans Katılım Bankası AŞ herhangi bir surette sorumlu değildir.