Yurt dışı seyahatlerimizin mecburi belgesi olan pasaportların tarihi MÖ 1500’lere kadar uzanıyor. Eski Mısır’da insanların limandan ayrılmadan önce izin belgelerine sahip olmaları gerekiyordu. Sonraki bin yıllar boyunca pasaport benzeri belgeler farklı kültürlerde farklı amaçlarla kullanıldı; sahiplerine koruma, izin ve seyahat özgürlüğü sağladı.
Modern pasaportların doğuşu ise 1. Dünya Savaşı sonrasındaki siyasi gelişmelere dayanıyor. Aslında 19. yüzyılda demiryolları ve buharlı gemilerle ulaşım imkânlarının gelişmesi, orta sınıfın yükselişi ve Amerika kıtasına artan göç nedeniyle seyahat edebilen insanların sayısı muazzam şekilde artmıştı. Çoğu ülke bu dönemde artan insan hareketliliğine ayak uyduramadığı için pasaport kullanımı neredeyse tamamen ortadan kalkmıştı. Birinci Dünya Savaşı siyasi manzarayı tamamen değiştirince Avrupa ülkeleri, özellikle düşman casuslarının faaliyetlerini kısıtlamak amacıyla pasaportları ve diğer seyahat belgelerini bir zorunluluk haline getirdi. Yirminci yüzyıl ilerledikçe, pasaportların standartlaştırılması ve mekanizasyonu arttı ve hükümetler, bölgelerine kimin girip çıkabileceğini denetlemek ve gezginlerin hareketlerini izlemek için pasaport sistemine giderek daha fazla önem verir hale geldi.
Bugün ülkesinin sınırları dışında seyahat etmek isteyen her dünya vatandaşının bir pasaporta sahip olması gerekiyor ve gelişen teknolojilere uygun olarak güncellenen günümüz pasaportları gömülü mikroçipler, parmak izleri ve fotoğraflar gibi çok sayıda biyometrik veri içeriyor. Bu yazımızda pasaportlar hakkında bilmeniz gereken her şeyi bir araya getirdik. Henüz bir pasaportunuz yoksa nasıl pasaport başvurusu yapacağınızı ya da süresi dolan pasaportunuzu nasıl yenileyeceğinizi öğrenebilir, yazının devamında pasaport türleri, pasaport harcı ve ücretsiz pasaport hakkında bilgi sahibi olabilirsiniz.
Pasaport Nedir?
Pasaport, bireylerin uluslararası seyahat edebilmeleri için vatandaşı oldukları devlet tarafından verilen, tüm sınır geçişlerinde kimlik doğrulama aracı olarak kullanılan ve seyahat hakkını gösteren resmi bir kimlik belgesidir.
Uluslararası standartlara göre oluşturulan pasaportlar kimlik doğrulama özelliğinin yanı sıra kişinin hangi ülkenin vatandaşı olduğunu göstermesi açısından en önemli vatandaşlık kanıtıdır. Aynı zamanda kişinin yabancı ülkelere seyahat etmesine izin verildiğini gösterir. Vize başvuruları pasaport üzerinden yapılır, sınır kapılarında giriş ve çıkış işlemleri pasaport üzerine işlenir.
Pasaport Üzerinde Hangi Bilgiler Bulunur?
Pasaportlar uluslararası seyahatlerde kimliğimizin güvenli bir şekilde doğrulanmasını sağlayacak tüm bilgileri içerir. Ayrıca her bir pasaport, sahtekarlığı önlemek amacıyla gelişmiş güvenlik önemleriyle donatılmıştır. Şimdi pasaportların teknik özelliklerine ve pasaport üzerinde hangi bilgilerin bulunduğuna bir göz atalım:
-
Biyometrik Çip: Çipli pasaport olarak da bilinen modern pasaportlar yüz tanımlama, parmak izi ve retina taraması gibi biyometrik verilerimizi saklar. Çipler pasaportun dijital olarak doğrulanmasına olanak sağlar.
-
Makinede Okunabilen Bölge (MRZ): Bütün pasaportların alt kısmında bulunan ve iki satırdan oluşan alandır ve kimlik bilgilerimizi içerir. Bu alanda kullanılan kodlama sistemi uluslararası standartlarla uygundur.
-
Hologram, Gizli Metin ve Mikrotekst: Pasaportların orijinalliğini doğrulamak ve taklit edilmesinin önüne geçmek amacıyla hologramlar gibi görsel güvenlik öğeleri, yalnızca büyüteçle görülebilecek şekilde basılabilen metinler bulunur.
-
Biyometrik Fotoğraf: Pasaportta kullanılan fotoğraf kimlik doğrulamasının en önemli unsurlarından birisidir. Bu nedenle belirli boyutlara ve kurallara uygun olarak çekilmiş biyometrik fotoğraflar kullanılır.
-
Geçerlilik Süresi: Pasaportlar türüne ve tercihe göre belirli süreler için verilir. Her pasaportun geçerlilik süresi üzerinde yazar. Süre sonunda pasaportun yenilenmesi gerekir.
-
Vize Sayfaları: Pasaportların büyük bir kısmı vize mühürleri, giriş-çıkış damgaları gibi işlemler için ayrılmış boş sayfalardan oluşur. Bordo pasaport olarak da bilinen Umuma Mahsus Pasaport 38 sayfadan oluşur. Sayfalar dolduğunda pasaport süresi bitmemiş olsa dahi yenileme işlemi yapılmalıdır.
Pasaport Türleri Nelerdir?
Pasaportu sadece bir kimlik belgesi olarak değerlendirmek yanlış olur. Pasaport kimliğinizi uluslararası standartlara göre doğrularken seyahat haklarınızı da belirleyen önemli bir belgedir. Bu nedenle farklı amaçlara hizmet etmek üzere farklı pasaport türleri oluşturulmuştur.
Türk vatandaşlarına sunulan pasaport türleri ve özellikleri şunlardır:
Bordo Pasaport (Umuma Mahsus Pasaport) Nedir?
Umuma Mahsus Pasaport; herhangi bir kamu görevi, diplomatik statü veya özel bir ayrıcalığı olmayan Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarının yurt dışına seyahat edebilmeleri için düzenlenen standart pasaport türüdür. Renginden dolayı bordo pasaport olarak da bilinir. Umuma Mahsus Pasaport sahibi olarak dilerseniz turistik dilerseniz eğitim, iş, sağlık gibi nedenlerde yurt dışına çıkabilirsiniz.
Başvuru sırasında tercih edilen süreye göre 6 aydan 10 yıla kadar geçerlilik süresi ile verilir. 18 yaşından küçükler için ise en fazla 5 yıl süreli bordo pasaport alınabilir. Pasaport süresi dolduğunda yenilenmesi gerekmektedir. Bordo pasaport sahipleri 2025 yılı itibarıyla 118 ülkeye vizesiz olarak seyahat edebilir.
Yeşil Pasaport (Hususi Damgalı Pasaport) Nedir?
Hususi pasaport ya da yeşil pasaport; 1., 2. ve 3. kademe devlet memurlarına, görev süreleri boyunca belediye başkanlarına, baroya kayıtlı ve en az 15 yıllık kıdeme sahip avukatlara, ticaret ile uğraşan ve belirli bir ihracat tutarını aşan iş insanlarına verilen pasaport türüdür. Bu şartları taşıyanların eşlerine ve evli olmayan, çalışmayan, öğrenciliği devam eden kız ve erkek çocuklarına da 25 yaşını doldurana kadar yeşil pasaport hakkı tanınır.
Yeşil pasaporta sahip olmanın en büyük avantajı çok sayıda ülkeye vizesiz giriş yapma ve daha uzun süreli kalma hakkı sunmasıdır. Ayrıca pasaport harcından muaf olması nedeniyle maliyeti daha düşüktür.
Gri Pasaport (Hizmet Damgalı Pasaport) Nedir?
Hizmet Damgalı Pasaport, Türkiye Cumhuriyeti devletine bağlı olarak geçici bir süre için yurt dışında resmi görevde bulunacak kamu görevlilerine ve bazı özel durumlarda belirli kişilere verilen bir pasaport türüdür. Renginden dolayı gri pasaport olarak da bilinir.
Devlet adına resmi görevle yurt dışına gidecek kamu çalışanları, sporcular, sanatçılar, akademisyenler gibi özel görevle devlet tarafından yurt dışına gönderilen kişiler gri pasaport alabilir. Bu kişilerin eşleri ve 25 yaşından küçük, öğrenci olan çocukları da geçici olarak gri pasaport hakkından yararlanabilir.
Gri pasaportun amacı devlet görevlilerinin görev süresi boyunca işlerini kolaylaştırmak, kolay seyahat etmelerini sağlamaktır. Bu nedenle sadece görev süresi boyunca kullanılmak üzere tahsis edilir ve görevin gerektirdiği seyahatlerde kullanılabilir. Kişisel seyahatler için kullanılması yasaktır. Görev bitiminde ilgili kuruma teslim edilmesi gerekir.
Siyah Pasaport (Diplomatik Pasaport) Nedir?
Siyah pasaport ya da resmi adıyla Diplomatik Pasaport, Türkiye Cumhuriyetini uluslararası alanda temsil eden üst düzey devlet görevlilerine, diplomatlara ve belirli devlet görevlilerine verilen özel bir pasaport türüdür. Siyah pasaport; diplomatik misyonlarla yurt dışında bulunan kişilerin uluslararası statülerini, diplomatik dokunulmazlıklarını ve ayrıcalıklarını ifade eder. Uluslararası alanda yüksek düzeyde koruma ve vize muafiyeti sağlar.
Pembe Pasaport (Geçici Pasaport) Nedir?
Geçici Pasaport yurt dışında bulunan Türk vatandaşlarının pasaportlarının kaybolması, çalınması, süresinin dolması ya da hasar görmesi gibi durumlarda dış temsilciliklerden alabilecekleri ve sadece bir ay kullanabilecekleri bir seyahat belgesidir. Tek sayfadan oluşur ve rengi pembedir. Türkiye’ye giriş yaptıktan sonra geçerliliğini yitirir.
Yabancılara Mahsus Pasaport Nedir?
Gerekli görülmesi halinde vatansızlar, vatandaşlık durumları gayrı muntazam olanlar, şartlı mülteciler ve ikinci koruma statüsü sahibi yabancılara verilen pasaport türüdür. Kendi içinde iki ayrı türü vardır. Birincisi sadece Türkiye’ye bir seferlik giriş ya da çıkış hakkı verir. Diğeri ise bir kereye mahsus giriş ve çıkış hakkını birlikte verir.
Bir Kişi En Fazla Kaç Pasaport Alabilir?
Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları aynı anda iki geçerli pasaport sahibi olabilir. Bu hakkın tanınmasının öncelikli nedeni, ülkeler arasındaki sürtüşmeli durumların ülkelere giriş ve çıkış yapmaya engel olmasını engellemektir. İş gereği İran’a sık sık seyahat etmeniz gerekiyorsa aynı pasaportla ABD vizesi almanız ya da ülkeye giriş yapmanız sorun olabilir. Bu durumun önüne geçmek için ikinci pasaport başvurusu yapabilirsiniz. İkinci pasaportun farklı ülkelere sıkça seyahat eden gezginler ya da iş adamları tarafından da tercih edilen bir uygulama olduğunu söyleyebiliriz. Böylece bir ülke için vize işlemleriniz devam ederken ikinci pasaportunuz ile diğer seyahatlerinizi de rahatlıkla yapabilirsiniz.
Pasaport Süresi Nedir?
Pasaport süresi pasaportunuzun geçerli olduğu süreyi ifade eden bir terimdir ve pasaportunuzu ne kadar süre ile kullanabileceğinizi gösterir. Pasaport geçerlilik sürenizi başvuru yaparken siz belirlersiniz ve harcınızı belirlediğiniz süreye göre yatırırsınız. Türkiye’de Umuma Mahsus Pasaportların geçerlilik süresi en az 6 ay, en fazla 10 yıl olabilir. 18 yaşından küçükler için en uzun pasaport geçerlilik süresi 5 yıldır.
Yurt Dışına Çıkarken Pasaport Süresi Ne Kadar Olmalı?
Pasaport geçerlilik süresi özellikle vize başvuruları için oldukça önemlidir. Ülkeler asgari pasaport geçerlilik süresine göre vize verirler. Bu süre ülkeden ülkeye değişebilir. Bazı ülkeler vize vermek için en az altı ay geçerli pasaport talep edebilir, bazı ülkeler için üç ay yeterli olabilir. Öğrenci vizeleri için daha uzun süreler talep edilebilir.
Pasaportunuzun geçerlilik süresi henüz dolmadıysa ancak kalan süre vize almanız için yeterli değilse pasaport yenileme işlemi yapabilirsiniz. Böyle bir durumda eski pasaportunuzda kalan süre yeni pasaportunuzun süresine eklenir.
Süresi Dolan Pasaport Ne Yapılır?
Geçerlilik süresi dolan pasaportların süresi uzatılamaz. Bu nedenle pasaport yenileme işlemi yapmanız gerekir. Yeni pasaportunuz için başvuru yaptığınızda eski pasaportunuzun sayfaları, iptal kaşesi ve delme suretiyle iptal edilir. Ancak vize süresi, ikamet izni, çalışma izni gibi geçerlilik süresi devam eden durumları gösteren sayfalara iptal işlemi yapılmaz. Bu nedenle süresi dolmuş olsa bile geçerli vizeniz bulunan eski pasaportunuzu da yenisiyle birlikte yanınızda bulundurmanız gerekir. Eğer eski pasaportunuzda geçerli vize ya da izin bulunmuyorsa bütün sayfaları iptal edileceğinden yanınızda taşımanız gerekmez.
Pasaport İçin Gerekli Olan Belgeler Nelerdir?
Pasaport için gerekli olan belgeler başvuru yaptığınız pasaport türüne göre değişebilir. En yaygın kullanılan pasaport türü olan Umuma Mahsus Pasaport (bordo pasaport) için gerekli belgeler aşağıdaki gibidir:
- T.C. kimlik kartı veya geçici kimlik belgesi
- Son altı ayda çekilmiş bir adet biyometrik fotoğraf
- Yasal temsilcilerin başvuru merkezinde hazır bulunmamaları halinde; kısıtlı veya ergin olmayan kişiler için muvafakatname
- Öğrencilerin harçsız pasaport başvuruları için güncel Öğrenci Belgesi
- Başvuru öncesinde pasaport defter ve harç bedellerinin ödenmiş olması (Ödeme bilgileri sistem üzerinden görüntülendiğinden başvuru esnasında ayrıca makbuz/dekont talep edilmez.)
- Varsa eski pasaport
Pasaport Harcı ve Defter Ücreti Nedir?
Pasaport alırken iki farklı ücret ödemeniz gerekir. Bu ücretlerden ilki olan pasaport harcı, pasaport almak veya mevcut pasaportun süresini uzatmak için ödenen bir ücrettir. Devletin pasaport verme hizmetinden gelir elde etmesini sağlar. Ödemeniz gereken harç tutarı pasaportunuzun geçerlilik süresine göre değişir. 2025 yılı itibarıyla 6 aylık bir pasaport için harç bedeli 2.359,40 TL, 10 yıllık bir pasaport için ise 11.274,00 TL’dir.
Pasaport defter ücreti ise pasaportunuzun basımı ve size teslim edilmesi sırasında oluşan maliyeti karşılamanız için ödenir. Defter ücreti pasaport türüne göre değişmez ve genellikle sabit bir tutardadır. 2025 yılı için pasaport defter ücreti 1.135,00 TL olarak belirlenmiştir. Bu iki bedelin toplamı ise pasaport ücreti olarak kabul edilir.
Pasaport Harcı Nereye Yatırılır?
Pasaport harç ve defter bedelini vergi dairesi müdürlüklerine, PTT şubelerine, anlaşmalı bankalara yatırabilir veya Gelir İdaresi Başkanlığının internet sitesi üzerinden online ödeme yapabilirsiniz. Ödemenizi yaptıktan sonra dekont almanız gerekmez. Ödeme bilgileriniz başvurunuz sırasında sistem üzerinden görüntülenir.
Pasaport Harcı Mobil Bankacılıktan Ödenir mi?
Pasaport harç ve defter bedelinizi Türkiye Finans kredi kartınızı kullanarak dilerseniz
Türkiye Finans Mobil dilerseniz
İnternet Şubesi üzerinden kolaylıkla ödeyebilirsiniz.
Kimler Pasaport Harcı Ödemez?
Diplomatik, Hususi ve Hizmet Damgalı Pasaportlar harç bedelinden muaftır, yani siyah, yeşil ve gri pasaport sahipleri harç beledi ödemek zorunda değildir. 25 yaş altındaki tüm öğrenciler harç bedeli ödemeden yeni pasaport başvurusu yapabilir ve pasaportlarını ücretsiz olarak yenileyebilirler.
Pasaport Randevusu Nereden Alınır?
Pasaport randevunuzu
https://randevu.nvi.gov.tr adresi üzerinden ya da Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğünün bilgi hattı olan Alo 199’u arayarak alabilirsiniz.
Pasaport Başvurusu Nereye Yapılır?
Bordo pasaport başvuruları İl ve İlçe Nüfus Müdürlüklerine yapılır. Yeşil pasaport ya da gri pasaport başvurusu yapmak için ise İl Nüfus ve Vatandaşlık Müdürlüklerine başvurulması gerekir. Yurt dışındaki pasaport başvuruları için bulunduğunuz ülke ve şehirdeki dış temsilciliklerimizden randevu alabilir ve başvurunuzu da bu temsilcilikler üzerinden gerçekleştirebilirsiniz.
Randevusuz Pasaport Başvurusu Yapılır mı?
Pasaport başvurusu şahsen yapılan bir işlemdir. Özellikle ilk defa pasaport alacaksanız evraklarınızı teslim ederken parmak izi de vermeniz gerekir. Tüm bu işlemlerin hızlı ve sorunsuz bir şekilde ilerleyebilmesi, randevu alınması ve alınan randevuya zamanında gelinmesi ile mümkün olur. Bu nedenle pasaport başvurusu için mutlaka randevu almanız gerekir.
Pasaport Kaç Günde Çıkar?
Basımı gerçekleştirilen pasaportlar bulunduğunuz ile göre bir gün ile dört gün içinde adresinize teslim edilir. Pasaport başvurularının çok yoğun olduğu dönemlerde bu süreler uzayabilir. Planlı yurt dışı seyahatleriniz ve vize randevularınız için pasaport başvurunuzu yaparken sürenin uzayabileceği ihtimalini de göz önünde bulundurmalısınız.
Pasaport Yenileme Nedir?
Pasaport yenileme; var olan pasaportunuzun geçerlilik süresi bittiğinde, kaybolduğunda, hasar gördüğünde ya da kimlik bilgilerinizde değişiklik olduğunda yaptığınız yeni pasaport başvurusudur. Pasaport yenileme işleminin bütün aşamaları yeni pasaport başvurusu ile aynıdır. Pasaport randevusu almanız, pasaport ücretinizi yatırmanız, biyometrik fotoğrafınız ve gerekiyorsa öğrenci belgeniz ile başvuru yapmanız gerekir.
2025 Pasaport Çıkarma Ücreti Nedir?
Pasaport defter ve harç bedeli Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından yer yıl güncellenir. 2025 yılı pasaport çıkarma ücretleri aşağıdaki gibidir:
| Süre | Harç | Defter | Toplam |
|---|
| 6 Ay | 2.359,40 TL | 1.135,00 TL | 3.494,40 TL |
| 1 Yıl | 3.449,40 TL | 1.135,00 TL | 4.584,40 TL |
| 2 Yıl | 5.631,40 TL | 1.135,00 TL | 6.766,40 TL |
| 3 Yıl | 8.000,00 TL | 1.135,00 TL | 9.135,00 TL |
| 4-10 Yıl | 11.274,00 TL | 1.135,00 TL | 12.409,00 TL |
2024 Pasaport Yenileme Ücreti Nedir?
Pasaport yenileme ücreti Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından yer yıl güncellenen pasaport harcı ve defter ücreti ile aynıdır.
Harçsız Öğrenci Pasaportu Nedir?
Harçsız öğrenci pasaportu 25 yaş altı öğrencilerin harç ücreti ödemeden bordo pasaport almasına olanak sağlayan bir uygulamadır. Başvuru için sadece defter ücretinin yatırılması yeterlidir. 18 yaşından sonra alacağınız harçsız pasaportunuzun süresi kalan eğitim sürenize göre belirlenir.
Kimler Ücretsiz Öğrenci Pasaportu Alabilir?
Aşağıdaki kriterlere uyan öğrenciler harçsız pasaport başvurusu yapabilir:
- Yurt içinde öğrenimine devam eden 25 yaş ve altı öğrenciler.
- Yurt dışında öğrenime devam eden öğrenciler (25 yaş üstü öğrencilerin harçsız umuma mahsus pasaport talep etmeleri halinde apostilli veya eğitim ataşesi onaylı öğrenci belgelerini vergi dairesi müdürlüklerine onaylatması gereklidir).
- Kültürel, ticari veya sosyal bir fayda için veya yüksek lisans ve doktora eğitimi almak üzere Milli Eğitim Bakanlığı izni ile yurt dışına gönderilenler.
- Spor, gezi, kültürel, ticari ve sosyal bir fayda için rektörlük, dekanlık, meslek yüksek okulu müdürlüğü izni ile yurt dışına gönderilenler.
Harçsız Pasaport Nasıl Alınır?
Harçsız pasaport başvuru süreci Umuma Mahsus Pasaport (bordo pasaport) ile aynıdır. Ancak harç ücretinden muaf olmak için öğrenci belgenizi ve gerekiyorsa onaylı diğer belgelerinizi de de beyan etmeniz gerekir.
Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti, yetkili kuruluşlar tarafından kişilerin risk ve getiri tercihleri dikkate alınarak kişiye özel sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler ise genel niteliktedir. Bu tavsiyeler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir. İşbu blog sayfası aracılığı ile sunulan tavsiyelere dayanarak alınan/alınacak yatırım kararlarının ve yapılan/yapılacak alım satım vb. işlemlerinden ve bu işlemlerin olası neticelerinden Türkiye Finans Katılım Bankası AŞ herhangi bir surette sorumlu değildir.