İhracat ödeme yöntemleri, dış ticarette mal veya hizmet satışında tahsilat için kullanılan finansal araçları ifade eder. İhracat işlemlerinde tahsilatlar peşin ödemeli, mal mukabili, vesaik mukabili ya da akreditifli olarak yapılabilir. Hangi tahsilat şeklinin kullanılacağı ihracatçı ve ithalatçı arasındaki güven ilişkisine, risklere ve ekonomik koşullara göre değişkenlik gösterir.
Peşin Ödemeli İhracat
Peşin Ödemeli İhracat Nedir?
Peşin ödemeli ihracat, alıcının mal veya hizmet bedelini satıcıya teslimden önce peşin olarak ödediği bir ödeme yöntemidir. Tahsilat riskini ortadan kaldırması ve sevk öncesi finansman sağlaması açısından ihracatçı için oldukça avantajlıdır.
Peşin Ödemeli İhracat Nasıl Uygulanır?
- Satıcı ve alıcı arasında mal veya hizmetin nitelikleri, miktarı, teslim süresi gibi detayları içeren bir anlaşma yapılır.
- Alıcı, malın veya hizmetin tesliminden önce anlaşmaya göre belirlenen tutarı öder.
- Satıcı, ödemenin alındığını doğruladıktan sonra malı veya hizmeti alıcıya gönderir.
İhracatçı Açısından Avantajları Nelerdir?
- Satılan malın bedelinin ihraç işleminden önce gelmesi üretim ve tedarik için finansman yaratır.
- Tahsilat riski ortadan kalkar.
- Ödemenin peşin yapılması iş akışını hızlandırır.
- Peşin ödemeli ihracatta banka masraf ve komisyonları daha düşüktür.
Mal Mukabili İhracat
Mal Mukabili İhracat Nedir?
Mal mukabili ihracat, alıcının satın aldığı mal veya hizmetin bedelini, teslim işlemi tamamlandıktan sonra ileri bir tarihte satıcıya ödemesine olanak sağlayan bir ödeme şeklidir. İhracatçı firma sevk işleminden sonra gerekli belgeleri ithalatçı firmaya gönderir, ithalatçı firma malları gümrükten çektikten sonra ödeme yapar. Mal mukabili ödeme ihracatçı açısından en riskli ödeme yöntemidir. Ödemeyi garanti altına almak için bankanın avalini talep edebilir, alacak sigortası satın alabilir ya da teminat mektubu isteyebilir.
Mal Mukabili Ödeme Yöntemi Nasıl Uygulanır?
- Alıcı ve satıcı arasında mal veya hizmetin nitelikleri, miktarı, teslim süresi, ödeme tarihi ve vadesi gibi detayları içeren bir anlaşma yapılır.
- İhracatçı sözleşme kapsamında malların gönderimini yapar.
- İthalatçı malları gümrükten çeker.
- Sözleşmede belirlenen vadede ihracatçıya ödeme yapar.
İhracatçı Açısından Avantajları Nelerdir?
- Mal mukabili ihracat, satıcıya rekabetçi fiyat/vade sunma olanağı sağlar.
- Mal bedeli üzerine vade farkı ekleyebilir.
- Mal mukabili ihracatta banka masraf ve komisyonları daha düşüktür.
Vesaik Mukabili İhracat
Vesaik Mukabili İhracat Nedir?
Vesaik mukabili ödeme; ödeme işleminin garanti altına alınması için bankanın hizmetlerinden yararlanmayı sağlayan bir yöntemdir. İhracatçı firma, sevk ile ilgili bütün belgeleri bankası üzerinden ithalatçı firmanın bankasına gönderir. Banka, belgeleri ödeme işlemi tamamlandıktan sonra ithalatçı firmaya teslim eder.
Vesaik mukabili ödemeler Uluslararası Ticaret Odasının 522 sayılı "Tahsiller için Yeknesak Kurallar" isimli broşürüne tabidir.
Vesaik Mukabili Ödeme Türleri Nelerdir?
Vesaik mukabili ödeme yöntemi üç farklı şekilde uygulanabilir. Bunlar:
- Ödeme karşılığı: İthalatçı ödemesini yapar ve bankasına gelmiş olan belgeleri teslim alır.
- Kabul kredili vesaik mukabili: Sevk edilen mala ilişkin belgeler alıcıya poliçe kabulü karşılığında teslim edilir. Ödemenin ileri bir tarihte yapılacağını gösteren poliçe, alıcıya yurt dışından vadeli mal alma olanağı tanır.
- Aval kabul kredili vesaik mukabili: Sevk edilen mala ilişkin belgeler alıcıya, poliçe kabulü ve ithalatçının bankasının ödemeye garanti vermesi karşılığında teslim edilir. Aval kabul kredili vesaik mukabili ödemeler satıcıya ek bir güvence sağlaması açısından önemlidir.
Vesaik Mukabili İhracat Nasıl Uygulanır?
- Alıcı ve satıcı arasında mal veya hizmetin nitelikleri, miktarı, teslim süresi gibi detayları içeren bir anlaşma yapılır.
- İhracatçı sözleşme kapsamında sevkiyatı yapılacak malları ve gereken belgeleri hazırlar.
- Hazırladığı belgeleri bankasına teslim eder.
- İhracatçının bankası, belgeleri Türkiye Finans’a iletir.
- Türkiye Finans bedeli ithalatçıdan tahsil eder, belgeleri teslim eder ve bedeli ihracatçının bankasına transfer eder.
İhracatçı Açısından Avantajları Nelerdir?
- Alıcı ödemesini yapana kadar sevk ettiği malların kontrolünü elinde tutar.
- Vesaik mukabili ödeme hızlı, basit ve akreditife kıyasla düşük maliyetli bir yöntemdir.
İhracat Akreditifi
İhracat Akreditifi Nedir?
İhracat akreditifi, bir alıcının (ithalatçının) talebine dayanarak, bir bankanın akreditifte ismi belirtilen satıcıya verdiği ve alıcı tarafından ayrıntıları belirtilmiş, mala veya hizmete ilişkin bir takım belgenin ibrazı karşılığında akreditifte belirtilen meblağın ödeneceği yolundaki şartlı bir taahhüttür.
Akreditifler, Milletlerarası Ticaret Odasının yayınladığı "Akreditiflere İlişkin Birörnek Usuller ve Uygulama Kuralları (UCP 600)" broşürüne tabidir.
Akreditif ile İlgili Önemli Kavramlar
- Amir (Applicant): Akreditifin açılması için talimat veren taraf, ithalatçı ya da alıcı.
- Lehtar (Beneficiary): Lehine akreditif açılan taraf, ihracatçı ya da satıcı.
- Amir Banka (Issuing Bank): Amirinin talimatıyla akreditifi açan banka.
- Görevli Banka (Nominated Bank): Akreditifin kullanımda olduğu banka görevli bankadır. Görevli bankanın ödemeye ilişkin kesin bir sorumluluğu bulunmamaktadır. Görevli bankalar genel olarak evrakların ibraz yeri olarak işlev görürler. Teyitsiz akreditiflerde genellikle görevli banka amir bankayken, teyitli akreditiflerde görevli banka genelde teyit bankası olur.
- İhbar Bankası (Advising Bank): Amir bankanın talebiyle akreditifi ihbar eden banka.
- Teyit Bankası (Confirming Bank): Amir bankanın talebi veya verdiği yetki üzerine akreditife teyidini ekleyen banka.
- Rambursman Bankası (Reimbursing Bank): Amir bankanın hesabının bulunduğu banka.
- Rezerv (Discrepancy): Akreditif şartlarının yerine getirilmemesi durumu.
- Akreditif Vadesi (Expiry Date): Satıcının evrakları bankasına ibraz edebileceği son tarih.
- Yükleme Vadesi (Latest Date of Shipment): Satıcının malları yükleyebileceği son tarih.
- İbraz Süresi (Presentation Period): Malların yüklendikten sonra bankaya ibraz edilmesi gereken süre.
Akreditif Türleri
Akreditifler, teyitli ve teyitsiz olmak üzere iki ana gruba ayrılır.
Teyitli akreditifler, amir bankanın yanı sıra teyit bankasının da lehtara ödeme yapma yükümlülüğüne girdiği akreditiflerdir. Teyit bankası, amir bankanın talimatı üzerine akreditife teyit ederek lehtara karşı ödeme yapma yükümlülüğü altına girer.
Teyitsiz akreditifler ise sadece amir bankanın lehtara ödeme yapma yükümlülüğüne girdiği akreditiflerdir.
Akreditifler, ödeme yöntemi açısından da sınıflandırılabilir. Bu sınıflandırmaya göre akreditif türleri aşağıdaki şekildedir:
Görüldüğünde Ödemeli Akreditifler (Sight L/C)
Görüldüğünde ödemeli akreditiflerde, lehtar gerekli belgeleri görevli bankaya ibraz ettiğinde amir banka/teyit bankası akreditif bedelini lehtara ödemekle yükümlüdür. Görüldüğünde ödemeli akreditifler, ihracatçılar açısından en hızlı ödeme yöntemidir.
Vadeli Ödemeli Akreditifler (Deferred Payment L/C)
Vadeli ödemeli akreditiflerde lehtar gerekli belgeleri görevli bankaya ibraz ettiğinde, amir banka/teyit bankası akreditif bedelini lehtara vadesinde ödemekle yükümlüdür. Vadeli ödemeli akreditifler, ihracatçılar açısından daha uzun vadeli finansman imkânı sunar.
Kabul Kredili Akreditifler (Acceptance L/C)
Kabul kredili akreditiflerde, lehtar gerekli belgeleri görevli bankaya bir poliçe ile birlikte ibraz eder. Bu poliçe akreditifte belirtilen bir banka tarafından kabul edilir (teyitsiz akredirtiflerde genlde amir banka, teytli akreditiflerde genelde teyit bankası). Kabul edilen poliçenin vadesi geldiğinde, kabul bankası poliçenin bedelini öder. Kabul kredili akreditifler, ihracatçılar açısından daha uzun vadeli bir finansman imkânı sunar.
Red Clause Akreditifler (Red Clause L/C)
Red clause akreditifler, ihracatçının malları hazırlaması için ön finansman ihtiyacının olduğu durumlarda kullanılır. Bu akreditiflerde, amir banka lehtara, akreditif bedelinin bir kısmını veya tamamını sevkiyattan önce avans şeklinde öder.
İhracat Akreditifi Nasıl Uygulanır?
- Alıcı ve satıcı arasında mal veya hizmetin nitelikleri, miktarı, teslim süresi gibi detayları içeren bir anlaşma yapılır.
- Alıcı bankasına akreditif açma talimatı verir.
- Amir banka akreditif metnini hazırlar ve ihbar bankasına iletir.
- İhbar bankası ihracatçıya akreditifi ihbar eder.
- İhracatçı mallarını akreditif şartlarına uygun olarak hazırlar, yükler, belgeleri belirlenen süre zarfında görevli bankaya ibraz eder.
- Görevli banka tarafından akreditif şartlarına uygun bulunan belgeler amir bankaya gönderilir. Görevli banka amir bankaysa, ihracatçının bankası genelde belgeler üzerinde bir inceleme yapmadan amir bankaya belgeleri gönderir.
- Amir/teyit bankası uygun belge ibrazı karşılığında ihracatçıya ödemesini yapar ya da belirli bir vadede ödeme yapma taahhüdü verir.
- Amir banka belgeleri ithalatçıya teslim eder.
- İthalatçı malını gümrükten çeker.
İhracatçı Açısından Avantajları Nelerdir?
- Belge ibrazının şart olması hem alıcı hem de satıcı açısından güven yaratır.
- İhracatçı firma, alıcıdan bağımsız olarak bankadan ödeme güvencesi alır.
- Akreditifi açan banka ödemeyi, ihracatçının yüklemeyi zamanında ve akreditif koşullarına uygun şekilde yaptığını kanıtlayan belgelerin ibrazı halinde yapar. Yani ödeme için malların yüklenmesi yeterlidir.